ვწერ ყველგან და ყველაფერს

ანანე კიკნაძე
22 დეკემბერი, 2009

აბსტრაქტული ხელოვნების ერთ-ერთ სტილს - გრაფიტს, ბოლო ხანია, საქართველოშიც გამოუჩნდნენ მიმდევრები. უნივერსიტეტის ეზოში, მიწისქვეშა გადასასვლელებთან, საცხოვრებელ კორპუსებსა თუ სხვადასხვა შენობებზე უკვე იშვიათი მოვლენა აღარ არის პოლიტიკური, სოციალური თუ სხვადასხვა დანიშნულების ნახატები და წარწერები. ერთად დავათვალიეროთ თბილისის ქუჩები და გავეცნოთ გრაფიტის ისტორიას.

არაჩვეულებრივი გამოფენა ქუჩებში

მარიამ დედაბრიშვილი
3 დეკემბერი, 2009

რუსთაველის გამზირსა და სანაპიროზე მხატვრები დილის ათი საათიდან იწყებენ შეკრებას. გულმოდგინედ ალაგებენ ნამუშევრებს, რადგან იციან, რომ ლამაზად დალაგებული ნახატებით მყიდველს უკეთ მოიზიდავენ. შემდეგ სხდებიან და ახალი ტილოების ხატვას იწყებენ. ყოველ მოახლოებულ ადამიანს კი, თუნდაც ის უბრალოდ დამთვალიერებელი იყოს, იმედით შეაცქერდებიან. იქნებ, ის არის მყიდველი, რომელსაც უკვე კვირეებია ელოდებიან.

ეს ცალკე სამყაროა, სადაც ბევრ ნიჭიერ, განათლებულ შემოქმედს იხილავთ, რომელთა საგამოფენო დარბაზი დღეს ქუჩაა. თავიანთ ცხოვრებაზე საუბარს ერიდებიან. მიზეზი სხვადასხვაა. ზოგი ამბობს, რომ უბრალო მხატვარია, არც თუ ისე ნიჭიერი და არ ღირს მის მოკრძალებულ შემოქმედებაზე საუბარი. ზოგიც თავს უიმედოდ აქნევს და ამბობს, რომ მაინც არაფერი შეიცვლება, რადგან აქამდეც ბევრი დაწერილა მათზე, მაგრამ ამას მათ ცხოვრებაში არანაირი ცვლილება არ მოჰყოლია. ზოგი სულაც უსიტყვოდ გიშორებს თავიდან.

სიმონ ფალავანდიშვილისთვის ხატვა მისთვის შემოსავლის ერთადერთი წყაროა. რუსთაველის გამზირზე ყოველდღე მოდის. ხატავს იმას, რაც იცის, რომ გაიყიდება. ძირითადად ძველი თბილისის ხედებს, რადგან ტურისტებს ყველაზე მეტად ეს მოსწონთ. თუმცა შეიძლება რამდენიმე კვირა ისე გავიდეს ვერაფერი გაყიდოს. ყოფილა ბედნიერი შემთხვევაც, როცა ორი ნახატიც გაუყიდია დღეში. თუმცა ეს ძალიან იშვიათად ხდება.

,,გამოფენას ვერ ვაკეთებ, რადგან საშუალება არ მაქვს. ვერ ვახერხებ ნახატების თავმოყრას, რადგან ვყიდი, რომ ოჯახი ვარჩინო. რეალიზაციას ქუჩაში ვუკეთებ. ფულს ამ საქმით ვშოულობ და ვერ ვიმუშავებ მხოლოდ გამოფენისთვის. “-ამბობს სიმონ ფალავანდიშვილი.”

გივი შუშიაშვილს სანაპიროზე აქვს თავისი ნახატები გამოფენილი. მიაჩნია, რომ ძალიან ძნელია საკუთარი ნიჭის სხვა სივრცეში წარმოდგენა. არ უცდია ქუჩის მყიდველის გემოვნებაზე მორგება და ხატავს იმას, რაც თვითონ მოსწონს და სიამოვნებს. ამბობს, რომ ყველა ნახატს თავისი მყიდველი ჰყავს. მისი თქმით, ყველაზე ცუდად ნახატები ზამთარში და ზაფხულში ეყიდება.

,,გამოფენა გამიკეთებია, მაგრამ სხვებთან ერთად. პერსონალური არასოდეს, რადგან მარტო გაკეთება დიდ ხარჯებთან არის დაკავშირებული, თანაც მყიდველი გამოფენაზე არ მოდის და დამთვალიერებელიც ნაკლებია.”-ამბობს გივი შუშიაშვილი.

ქუჩის მხატვრების უმეტესობა ამბობს, რომ სამხატვრო აკადემია აქვს დამთავრებული მაგრამ განათლების მიუხედავად ვერ შეძლო სხვა გამოსავალი ეპოვა. პროფესორი გოგი ლაზარაშვილი, სამხატვრო აკადემიის ხატვის მიმათულების ხელმძღვანელი, ამბობს, რომ იმაში, რომ დღეს ეს ადამიანები ქუჩაში სხედან, აკადემიას ვერ დავადანაშაულებთ.

,,იმას, რომ ამ ადამიანებმა სხვა გამოსავალი ვერ იპოვეს ამას მრავალი მიზეზი შეიძლება ჰქონდეს: დაბალი კვალიფიკაცია, ნაკლებად ინტელექტუალური განვითარება ინფორმაციის და ერუდიციის თვალსაზრისით. ერთ-ერთი მიზეზი შეიძლება ნერვული სისტემაც იყოს. თუ ადვილად ვერ მიაღწევს საწადელს, მალე დანებდეს. ზოგიც მებრძოლია და მოთმინების ხარჯზე აღწევს წარმატებას და, რაც მთავარია, მთავარ გეზს და დიდ მხატვრობას არ ღალატობს. “

მისი თქმით, აკადემია სათანადო ცოდნასა და კვალიფიკაციას აძლევს კურსდამთავრებულებს, დანარჩენი კი უკვე საკუთარ მოხერხებაზეა. ზოგი, საკუთარი ალღოს, კავშირების თუ მონდომების წყალობით, შეძლებს სერიოზული სამხატვრო კარიერის წარმართვას, სხვებს კი შემოქმედებითი ასპარეზიც და სახელოსნოც მათი ,,ალმა მატერის” მახლობლად, ქუჩაში ელით.

განათლების შავი ბაზარი

ლალი ცერცვაძე

26 ნოემბერი, 2009

ეროვნულ ბიბლიოთეკაში საათობით მუშაობის ნაცვლად ზოგიერთმა სტუდენტმა ამ დაწესებულებაში სასწავლო პროგრამის დაძლევის იოლ გზას მიაკვლია. ლალი ცერცვაძის რეპორტაჟი საჯარო ბიბლიოთეკის თანამშომრომლების არასაჯარო შემოსავლების შესახებ.

თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტმა ხატია შათირიშვილმა უფროსკურსელი დისთვის საჩუქრის გაეკეთება გადაწყვიტა. საჯარო ბიბლიოთეკაში მივიდა და საიდუმლო შეკვეთა მისცა. სულ მალე ხატიას დის სადიპლომო ნაშრომი მზად იქნება. მისმა კურსელებმა მსგავსი ნაშრომის შესრულებას ერთწლიანი შრომა უნდა შეალიონ, მან _ 100 ლარი.

ამ სადიპოლომო ნაშრომის რეალურმა ავტორმა - ქალბატონმა თინამ – უნივერსიტეტი 30 წლის წინ დაამთავრა. სამეცნიერო ხარისხიც დაცული აქვს და საქართველოს პარლამენტის ილია ჭავჭავაძის სახელობის ეროვნული ბიბლიოთეკის, უფრო გავრცელებული სახელით კი, თბილისის საჯარო ბიბლიოთეკის სტაჟიანი თანამშრომელია. დღეს რეფერატებისა და საკურსო პროექტების წერა მისი ოჯახის შემოსავლის ერთ-ერთი ძირითადი წყაროა.

ეროვნულ ბიბლიოთეკაში ასეთი გარიგებები დიდი ხანია, დგება. ბიბლიოთეკის თანამშრომლები დადგენილი განაკვეთების საფასურად ნებისმიერ შეკვეთას იღებენ. უბრალო რეფერატი, რომელიც თბილისის უმაღლეს სასწავლებლებში, როგორც წესი, 15 ქულით ფასდება, 30 ლარი ღირს. საკურსო ნაშრომი, რომლის საფუძველზეც სტუდენტი დიპლომს იცავს _ 100. ფასები, ნაშრომის სირთულის პროპორციულად, 30-დან 250 ლარამდე ვარირებს.

ინტელექტით იატაქვეშა ვაჭრობის წესები მარტივია. უნივერსიტეტის შენობასთან ვითომ სხვათაშორის ქალბატონი გიახლოვდება და რეფერატის დაწერაში დახმარებას გთავაზობს. ან ასეთი ქალბატონების არსებობის შესახებ ინფორმაციას მეგობარი გაწვდის და იმასაც ამატებს, “კარგი, რა! რა თავს იკლავ? 30 ლარს გადაიხდი და დაგიწერენო”.

საბოლოოდ, ყველა გზა ,,საჯაროში” მიდის. აი, აქ კი სიფრთხილე გმართებთ. შესვლისთანავე კართან მდგომ “დაცვის ბიჭს” “თემების დამწერი ქალების” ადგილსამყოფელს ჰკითხავთ. ისიც, ტუჩთან თითის მიტანით, შენიშვნას მოგცემთ, “ასე ხმამაღლა ნუ ლაპარაკობთო”. მერე ტელეფონის ნომერს ჩაგაწერინებთ და გთხოვთ, რომ დასარეკად შენობის გარეთ მიბრძანდეთ.

როცა უკვე დავალების შემსრულებელ მეცნიერ-მუშაკებს პირადად შეხვდებით, თქვენი დავალების თემასა და გამოსაყენებელ ლიტერატურას გააცნობთ. ისინიც, თავიანთი გამოცდილების კვალად, დახმარებას შემოგთავაზებენ. ამ სერვისით მოსარგებლე ადამიანების ნათქვამს თუ დავეყრდნობით, მაღალი შეფასების მიღების შანსი დიდია. საფასურის გასტუმრება ნაშრომის ჩაბარებიდან ორი კვირის თავზე ხდება.

“ამ მანკიერი შეთანხმების მონაწილე ზარმაცი სტუდენტები ლექტორს ატყუებენ და ამაში ფულს იხდიან. “საკურსო მაფიის” წევრები კი, უბრალოდ, ქრესტომათიული ჩასარეცხები არიან,” _ ასე აფასებს სიტუაციას თსუ-ის ერთ-ერთი პროფესორი.

საჯარო ბიბლიოთეკაში ამ თემაზე თითქმის არავინ საუბრობს. ჯერ ერთი, ინფორმაციას ცოტა ფლობს. და მეორეც, ვინც უშუალოდ ამ გარიგებებში მონაწილეობს, “ამ თემას ნუ შეეხები, არაა ლამაზიო”, _ გირჩევს.
ქალბატონი თინა ერთადერთია, ვინც საუბარზე დათანხმდა. ისიც იმ შემთხვევაში, თუ მის გვარს არ მოვიხსენიებდით. იცის, რომ “მისი, როგორც ბიბლიოთეკარის ვალია, ბავშვებს წიგნი შეაყვაროს.” ხედავს, “სტუდენტებზე თავის ცოდნას ჰყიდის და ამით მათი ცოდნის გაღრმავების საშუალებას სპობს.” თან დასძენს: “ბევრს ვფიქრობ ამაზე და გულიც ძალიან მტკივა. მაგრამ ვიცი, მე რომ არა, ამას სხვა გააკეთებს. უბრალოდ, ჩემი შვილები დარჩებიან მშივრები”.

ეროვნული ბიბლიოთეკის ოფიციალურ ვებ-გვერდზე საგანგებოდაა აღნიშნული: “გახსოვდეთ: ბიბლიოთეკის ფონდები ეროვნული საგანძურია. თქვენ გარდა ამ საგანძურით მომავალმა თაობებმაც უნდა ისარგებლონ!” ამ გზით ადმინისტრაცია მომხმარებლებს მოუწოდებს, ბიბლიოთეკაში დაცული ლიტერატურა არ დააზიანონ. ხშირად კი, არა თუ “მომავალი თაობები”, არამედ ახლანდელი სტუდენტებიც არ სარგებლობენ ბიბლიოთეკის თაროებზე მოთავსებული წიგნებით. მათ მაგივრად ამას თავად ადმინისტრაციის ზოგიერთი თანამშრომელი აკეთებს.

ხატიას და კი სულ მალე დიპლომს დაიცავს.

ლალი მოროშკინას ომი, პოლიტიკა და მამაკაცები

თამარ მშვენიერაძე
მარიამ ჯაჭვაძე

25/11/09

თამამი და, საქართველოს კვალობაზე, გამომწვევი ჩაცმის სტილი, თვალშისაცემი გარეგნობა, წარმატებული კარიერა, სიძნელეების გადალახვით გამოწვეული მაღალი თვითშეფასება, არაორდინარული პირადი ცხოვრება, რომელზეც გულახდილად საუბარი თვითრეკლამის ნაწილია _ ასეთი გახლავთ ემანსიპირებული ქართველი ქალბატონი ლალი მოროშკინა, რომელმაც არც ისე დიდი ხნის წინ თავისი ინტიმური ცხოვრება და პოლიტიკური მოღვაწეობა წიგნის ფურცლებზე გადმოანთხია. დღეს ეს ავტობიოგრაფიული საგა, ტაბლოიდური სათაურით ,,მე, პრეზიდენტი და მსოფლიო ჩემპიონი“, ქართული ბესთსელერია.

“თუ რაიმეს მიზნად ვისახავ, ვაღწევ, თუნდაც დროის და ჯანმრთელობის ხარჯზე. ისე, ამ წიგნის დაწერის მერე სათვალე გამომიწერეს, ეს მძიმე მუშაობის საფასურია”, – ამბობს მოროშკინა, რომელმაც წარმატებული ჟურნალისტური და პოლიტიკური კარიერიერების შემდეგ, შეიძლება ითქვას, პარნასიც წარმატებებით დალაშქრა, ყოველ შემთხვევაში გაყიდვების რაოდენობის თვალსაზრისით.

ქართული წიგნის მაღაზიების `სანტა-ესპერანსასა~ და `პარნასის~ მონაცემებით, დღეში, საშუალოდ, ათამდე ეგზემპლარი იყიდება. თუმცა, მოროშკინას მემუარების წარმატება ნამუშევრის მხატვრულ თუ ისტორიულ ფასეულობაზე მეტად შეიძლება დამაინტრიგებელ სათაურსა და დიზაინს მივაწეროთ.

`რატომღაც გადავწყვიტე, რომ ჩემი პირადი ცხოვრება გამოვამზეურო“, – ასე უღვივებს ინტერესს მკითხველს მოროშკინა. ,,ამ წიგნით მკითხველს გავაცნობ საქართველოს ბოლო 25-წლიან ისტორიას: კერძოდ, 9 აპრილის ამბებს, თბილისის ომს, სიტუაციას კონფლიქტურ რეგიონებში, პრეზიდენტ სააკაშვილისა და კრივში მსოფლიო ჩემპიონის პორტრეტებს. ეს ყველაფერი ჩემი სასიყვარულო თავგადასავლების ფონზე განვითარდება.~

`წიგნი რომანივით იკითხება, თუ შემთხვევით დაგავიწყდა, რომ ამ სახელების უკან რეალური ადამიანები დგანან. თუმცა ცხადია, რომ საქმე მემუარებთან გვაქვს,~- ამბობს წიგნის რეცენზენტი რამაზ საყვარელიძე.

თუ ლიტერატურული კატეგორიებით ვიმსჯელებთ, წიგნი ისტორიულ-სოციალური რომანია, ამ ჟანრისთვის დამახასიათებელი ჩახლართული სიუჟეტით. `მე გალსა და ცხინვალს ვმართავდი, სწორედ ამ წლებში ყველაზე მნიშვნელოვანი საქმეები გაკეთდა ამ კონფლიქტური ტერიტორიებისთვის~, – ასე მოკრძალებულად ახსენებს თავის ღვაწლს მკითხველს მოროშკინა.

ისტორიულ ფონზე მიმდინარეობს რომანის მეორე სიუჟეტური ხაზიც, რომელიც სამიჯნურო ქარტეხილებს შეეხება, სადაც მთავარი გმირი თავად ავტორია, ხოლო მისი პარტნიორები კი იცვლებიან.

ამ წიგნში, ისევე როგორც სხვა საჯარო განცხადებებში, მოროშკინა ისეთივე სიამაყით მოგვითხრობს თავის ამურულ თავგადასავლებზე, როგორც პროფესიულ მიღწევებზე. ასეთ დამოკიდებულების გამო იგი ყვითელი პრესის ფურცლებიდან არ ჩამოდის. თუმცა, სანამ ქართული პრესა მის გარეგნულ ფორმებზე და საძინებელ ოთახზე აკეთებდა აქცენტს, წარმოდგენა არ ჰქონდათ იმის შესახებ, რომ, როცა ელიტარული ამორძალი მოქმედი პრეზიდენტისგან მინისტრის მოადგილის პორტფელს იღებდა, პარალელურად, საქართველოს მომავალ პრეზიდენტთან ერთად ყავას სვამდა საკუთარი სახლის ვერანდაზე.

წიგნში საინტერესოდ არის მოთხრობილი იმ ადამიანების ისტორია, რომლებიც მოგვიანებით სახელმწიფოს სათავეში მოვიდნენ.
,,სად წახვედი? - ისეთი მოუსვენარი ხარ, როგორც სკოლაში“, - მომესმა ტელეფონში მიშას ხმა. ,,მე მანქანა არ მყავს, გამომიარე და დიღომში მილიციის სამმართველოსთან, კარგი რესტორანია და იქ წავიდეთ, ვანო ძალიან აქებს. ხოდა გავუშვი რაღაცების მოსამზადებლად.“
- ,,ვინ ვანო? მერაბიშვილი?“
- ,,ხო ჩემიანია, ყველას გაგაცნობ. ერთ გუნდად უნდა ვიმუშავოთ“.

მოროშკინას მონათხრობიდან ჩანს, რომ იგი ამ გუნდის მიღმა დარჩა, თუმცა რევოლუციის შემდეგ მაინც ახერხებდა ძველი მეგობრისთვის (მიხეილ სააკაშვილისთვის) რჩევების მიცემას.

წიგნის მეორე მთავარი გმირია კრივში მსოფლიო ჩემპიონი გიორგი კანდელაკი, რომელთანაც წიგნის ავტორს რომანტიული ურთიერთობა აკავშირებს. მკითხველს, რომელიც ამ ურთიერთობის მხოლოდ პიკანტური ნაწილით ინტერესებდა, იმედი გაუცრუვდება. ავტორი საკმაოდ დელიკატურად აღწერს ამ სასიყვარულო თავგადასავალს.

კანდელაკის მოროშკინას ცხოვრებაში და წიგნის ფურცლებზე გამოჩენასთან ერთად, პოლიტიკური თემები უკანა ფონზე ინაცვლებს და სიუჟეტი საპნის ოპერას ემსგავსება. მოთვინიერებული ამორძალი მისი რჩეულის აგარაკზე გადადის საცხოვრებლად და პასტორალურ გარემოსთან შეგუებას ცდილობს.

შეყვარებულების გზები მალე იყოფა. მოროშკინას ახლობლები იმით ანუგეშებენ, რომ კანდელაკი მისი საკადრისი არ იყო. ასე სრულდება მოროშკინას პოლიტიკური და სასიყვარულო რომანი. მისი მტკიცებით, პრეზიდენტს წიგნი მოეწონა, ხოლო მოკრივე კი წარსულის გახსენებამ გააღიზიანა.

წიგნის ბოლო 70 გვერდი ფოტოებით არის ილუსტრირებული: მოროშკინა საზოგადოებისთვის ცნობილ და პოპულარულ ადამიანებთან ერთად. ეს გარკვეულწილად წიგნში მოთხრობილი ამბების ვიზუალური ნივთმტკიცებაა.

მწვანე ოქრო

ლონდა ბერია

21.11.09

21 საუკუნეში მძღოლებს იმით ვერ გავაკვირვებთ, რომ ნივა ყველაგან მივა, მაგრამ თუ ნივას ძრავას შაქრის სიროფიდან მიღებული საწვავი მოიყვანს მოძრაობაში, ეს უკვე სხვა საქმეა.  

მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისისა და ნავთობის ფასების მკვეთრი ზრდის პირობებში შაქრის ლერწამისა თუ სიმინდის საწვავად გამოყენების აზრი ისე იმედიანად მოეჩვენა ყველას, როგორც ზღვაში გადმოგდებული მაშველი რგოლი. ბევრი ავტომწარმოებელიც მონდომებით ჩაეჭიდა ამ ერთი შეხედვით ეკონომიურ და ეკოლოგიურად უსაფრთხო საშუალებას. თუმცა, მალევე მეცნიერებმა გააკეთეს დასკვნა, რომ ეს მაშველი რგოლი ვერ მიგვიყვანდა ნაპირამდე, სადაც სუფთა ჰაერი და დაზოგილი ფული გვეგულება. 

ამჟამად ბენზინის `მწვანე” ალტერნატივის სახით ბიოეთანოლი, იგივე ეთილის სპირტი, გამოიყენება, რომელიც სხვადასხვა სასოფლო-სამეურნეო მცენარეებისგან მიიღება. მართალია მცენარეების გამოყენება საწვავის მისაღებად სიახლე არ არის - ნავთობიც ხომ დროთა განმავლობაში წიაღისეულად გარდაქმნილი მცენარეებისგან იქმნება, მაგრამ სიმინდიდან ჭადის მაგივრად ენერგიის “გამოცხობა” შედარებით ახალი იდეაა, რომელიც ეკონომიკური და ეკოლოგიური საჭიროებებით არის ნაკარნახევი.  

ქართული საზოგადოებისთვის დღეს, ალბათ, ძნელი წარმოსადგენია, რომ  
სიმინდი შეიძლება აღარ ჩამოატარონ ქობულეთის პლაჟზე და გადასამუშავებლად ქარხანაში წაიღონ. 

“საქართველოში არც მსგავსი ტიპის მანქანებია ჯერ და არც ქარხნები აუშენებიათ. ბიოეთანოლის ტრანსპორტირება ძალიან ძვირი ჯდება, ისევე როგორც მისი მიღება. სპეციალური ქარხნების მშენებლობას, კვალიფიციურ მუშა ხელს და კიდევ უამრავ საჭირო პროცესს დიდი თანხები სჭირდება, ამიტომ, სავარაუდოდ, საქართველოში ეს კიდევ დიდხანს არ მოხდება” _ გვითხრა გამოცდილმა ავტომოყვარულმა, `დრივე.გე”_ს ჟურნალისტმა ბაჩო ნოზაძემ.
                                                                                                                                     
შაქრის ლერწამისგან ბიოეთანოლის მიღება უფრო მარტივია, ვიდრე სხვა მცენარეებისგან. თუმცა, მთელ დედამიწაზე რომც მოვაშენოთ, მისგან მაინც ვერ მივიღებთ იმდენ საწვავს, რომელიც მთელი მოსახლეობის მოთხოვნილებას დააკმაყოფილებს. რაც შეეხება ნავთობს, მისთვის არ გვჭირდება ხე-ტყის გაჩეხვა, ნიადაგში ათასგვარი სასუქის შეყვანა და გლეხებსაც თავისუფლად შეუძლიათ თავიანთ მიწაზე შეუზღუდავად დათესონ კიტრი ან პომიდორი. ამ შემთხვევაში საკვების მსოფლიო მარაგსაც არაფერი დააკლდება და გაიაფებული საწვავის ფასად ხალხს არ მოუწევს გაძვირებული პროდუქტების ყიდვა.

თუმცა, თუ ნავთობის ალტერნატივის შემუშავება ვერ მოხერხდება, მსოფლიო დარჩება მწვავე პრობლემების წინაშე: შავი ოქროსთვის გაჩაღებული ომები და მილიონობით მანქანების მიერ გამოყოფილი ნამწვი, რომელიც, მრავალი მეცნიერის დასკვნით, ერთ-ერთი გამომწვევი მიზეზია კაბალური კლიმატიური ცვლილებებისა.  
   
მაგრამ არც ბიოსაწვავი გამოდგა ორგანიზმისა და გარემოსთვის უსაფრთხო. ბიოეთანოლი ვერც ეკონომიურობით დაიკვეხნის, ვაინადან წარმოების ზრდის კვალად მატულობს მისი ფასიც. 

მინესოტელი მეცნიერების დასკვნით, ბიოსაწვავი ორგანიზმზე ცუდად მოქმედებს. მართალია, ბენზინისა თუ დიზელისგან განსხვავებით, ის წვის შედეგად ცოტა ნახშირორჟანგს გამოყოფს, მაგრამ სამაგიეროდ მას წარმოების პროცესში გამოდევნის დიდი რაოდენობით. მცენარეული ნედლეულის მოსაყვანად ნიადაგში აზოტოვანი სასუქი შეჰყავთ. ეს სასუქი ატმოსფეროში ამიაკის დამუხტულ ნაწილაკებს გამოჰყოფს, რომელთაც მტვერი ეკვრის და მომცრო კოლტებს წარმოქმნის. მათი დასახლებულ ტერიტორიაზე მოხვედრის შემთხვევაში ადამიანებს სასუნთქი გზების პრობლემები დაეწყებათ. 

ამასთან, ზოგიერთი მკვლევარის შეხედულებით, ბიოეთანოლი საფრთხეს უქმნის საკვები პროდუქტის მარაგსა და ტყეებს, რომლებიც იჩეხება ორგანული პროდუქტების დასათესად. თუმცა, უკეთესი ალტერნატივა ჯერჯერობით არ ჩანს, ხოლო მანქანებიდან გამონაბოლქვი აირების წყალობით გლობალური დათბობის ტემპი განაგრძობს მატებას. 

სხვისი და არავის შვილები

ელენე ხაჭაპურიძე

19 ნოემბერი, 2009

დათოზე თავიდანვე უარი თქვეს. არ აქვს მნიშვნელობა რატომ, მთავარი შედეგია - მიატოვეს. დედა მხოლოდ შვიდი წლის შემდეგ გამოჩნდა, მაგრამ არა ის ვინც გააჩინა, არამედ სხვა, ახალი დედა.

.

“მოდი დამალობანა ვითამაშოთ. მე დავიხუჭები, შენ დაიმალე, მერე შენ დაიხუჭები და მე დავიმალები”, - ორ ბავშვს შორის ჩვეულებრივი დიალოგია, ოღონდ ეს ორი პატარა ერთმანეთისგან ძალიან განსხვავდება. ერთს მოვლილი და ბავშვურად უზრუნველი იერი აქვს. მეორეს ძველი, გაცრეცილი შარვალი აცვია და მის გამოხედვაში რაღაც სხვა, ნაკლებად უდარდელი იკითხება.

.
ერთი ბინაში ცხოვრობს, მეორე – ქუჩაში, მაგრამ მათ ერთი რამ აერთიანებთ და თან დათოსგან ასხვავებთ – ორივეს ჰყავთ მშობლები და იციან რა არის დედმამის ყურადღება და სიყვარული. 13 წლის დათოსთვის კი ეს გრძნობა უცხო იყო შვიდი წლის განმავლობაში, რომლებიც მან ბავშვთა სახლში გაატარა.

.

დათოს დედა არასოდეს უნახავს. ბიოლოგიური დედა, თორემ დღეს დედაც ჰყავს და მამაც. ოჯახში იზრდება და თვლის, რომ ბედნიერია. მაგრამ, მანამადე იყო სიცარიელე, რომელსაც დღეს “გაურკვევლობის წლებს” უწოდებს. მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვთა სახლში ცხოვრობდა, მაინც ამბობს რომ არასრულფასოვანი ცხოვრება ჰქონდა. არასრულფასოვანიო არ უთქვამს, “რაღაც მაკლდაო”.

.

თავისი ასაკის კვალობაზე საკმაოდ ჭკვიანია და ამბობს რომ ორმაგ პასუხიმგებლობას გრძნობს ახალი მშობლების მიმართ: - ,,კარგად ვსწავლობ და თითქმის ყველაფერს ვუჯერებ მათ. მინდა კარგი შვილი ვიყო”.

.

არ უყვარს იმაზე ფიქრი, რომ ოდესღაც დედამ მიატოვა. “არ მაინტერესებს რატომ მიმატოვა და არც არასდროს მოვძებნი“, _ ცოტა არ იყოს გაბრაზებით ამბობს. ძნელია გაამტყუნო. ეს ის შემთხვევაა როცა მიტევება არც ისე იოლია, თანაც მაშინ როცა არც კი იცი სჭირდებათ თუ არა ეს შენგან.

.

ცხრა წლის მიშას ნაკლებად გაუმართლა. მას არც ბიოლოგიური დედა აკითხავს და არც არავინ იშვილა. ბინა აქვს, თუმცა სახლში მხოლოდ დასაძინებლად მიდის, დანარჩენ დროს კი დიდუბის ავტოსადგურში ატარებს, სადაც ის მოწყალებას ითხოვს. მისი მხიარულებით და კომუნიკაბელურობით მოხიბლული გამვლელები ხურდას არ იშურებენ.

.

ფართო ღიმილით გოგონას თხოვს ფული მომეციო. იმან - არ მაქვსო. ,,მაშინ “სემიჩკა” მომეცი, ეგ ხო გაქ და გიმღერებ, ძაან მაგრად ვმღერი”. დაიწყო სიმღერა. თვითონაც იცინა და ხალხიც აცინა.

.
როდესაც ამ პატარა ადამიანებს უყურებ - უზრუნველ ბავშვს, რომელიც დილით დამალობანას თამაშობდა და მიშას, რომელსაც თითქოს მომავალი არ აქვს, გიჩნდება და შემდეგ ჯიუტად გაწუხებს კითხვები: რამ შეიძლება გადაწონოს ინსტინქტური სიყვარული და პასუხისმგებლობის გრძნობა საკუთარი შვილის მიმართ? მისცემს ცხოვრება მიშას მეორე შანსს, ისე როგორც ეს დათოს შემთხვევაში მოხდა?

.
შეიძლება არაჟურნალისტური ნაბიჯია, მაგრამ დამშვიდობებამდე მიშას მაინც ვუთხარი: “იქნებ შენი ცხოვრება შეიცვალოს და კარგად იცხოვრო”. დამცინა და ასე მომიჭრა: - ,,მე კარგად ვცხოვრობ”. ცოტა ფიქრის მერე კი დაამატა: - “მე მაგარი კაცი გამოვალ კი?“ მხრები აიჩეჩა და ხელი დამიქნია. მოწყინდა ეტყობა, ან არ მოსწონდა ჩემთან საუბარი.

თოჯინები იციან იაპონურად

ლელა უგრეხელიძე

13 ნოემბერი 2009

ტაკედა-ნინგიო, კიმეკო-ნინგიო, იშო და ჰანა ნინგიოები იაპონიიდან საქართველოში ჩამოვიდნენ, უფროსწორად – ჩამოიტანეს. თოჯინები, რომლებიც იაპონიაში ოჯახის, ნაყოფიერების, ბავშვებისა და სხვადასხვა ადამიანების მფარველ სულებად მიაჩნიათ, 2 ნომერამდე “ქარვასლას” სტუმრობდნენ.

ბონსაი – ტრადიციული იაპონური ხე, იაპონური მუსიკალური საკრავები, კიმონო, მარაოები – შორეული და მომნუსხველი იაპონური კულტურის ამ ატრიბუტების დებიუტი ქართულ საგამოფენო სივრცეში 28 ოქტომბერს შედგა. პატარა დამთვალიერებლებს ყველაზე მეტად გამოფენის მთავარი გმირები - იაპონური თოჯინები მოეწონათ.

მუყაოს, ხისა და ფერადი ქსოვილისგან საგულდაგულოდ შექმნილმა თილისმა-ადამიანებმა ამომავალი მზის ქვეყნის საუკუნოვანი ტრადიცია - თოჯინების შექმნის უნიკალური ხელოვნება წარმოადგინეს. მწვანე ჯარისკაცის ფორმაში გამოწყობილმა და ხმალშემართულმა ნინგიომ ბიჭების აღფრთოვანება გამოიწვია. პატარა ნინია იაკობაშვილის კი ჰანა-ნინგიო მოსწონს, რადგან ლამაზი კაბა აცვია და ყველაზე ჭრელი მარაო უჭირავს ხელში.

საქართველოში იაპონიის ელჩის მეუღლემ და გამოფენის ორგანიზატორმა ჯენკო კამოჰარამ თოჯინები საკუთარი ხარჯებით სპეციალურად საქართველოსთვის შეიძინა.

“ქარვასლაში” გამოფენის გახსნამდე ქალბატონი სანდრა რულოვსი, კიმონოში გამოწყობილი, საკუთარ სახლში იაპონური კერძებით გამიმასპინძლდა [...,]. მაშინ მივხვდი, რომ იაპონური კულტურის გაცნობა ქართველებისთვის ძალიან საინტერესო იქნებოდა”, - განაცხადა ქალბატონმა ჯენკომ.

მისი თქმით გამოფენაზე წარმოდგენილი ყველაზე უხუცესი თოჯინა 32 წლის გახლდათ.

იაპონური კვირეულის გახსნას ცნობილი ქართველები დაესწრნენ: პირველი ლედი სანდრა რულოვსი, მსახიობი კახი კავსაძე და განათლების მინისტრი ნიკოლოზ რურუა.

კვირეულის მეორე დღეც, როგორც საგამოფენო დარბაზის ზედამხედველმა მაია ყაზახიშვილმა აღნიშნა, უჩვეულოდ ხალხმრავალი აღმოჩნდა.

,,არაპროგნოზირებადად ბევრი დამთვალიერებელი მოვიდა, განურჩევლად სქესისა და ასაკისა. [...] საზოგადოებაში ისეთი ინტერესი და ცნობისმოყვარეობა გაჩნდა, რომ ალბათ, უახლოეს მომავალში კვლავ გაიმართება იაპონური დღეები, ამჯერად არა თოჯინების, არამედ სხვა კუთხით, რაც ასევე საინტერესო იქნება”, - თქვა ქალბატონმა მაიამ. “ქარვასლაში” იაპონიის კულტურის ქართველი თაყვანისმცემლებიც მივიდნენ. კოლექციონერ რია ნოზაძეს საკუთარ სახლში “პატარა იაპონია” აქვს: იაპონური მუსიკა, კინო, ლიტერატურა, საბრძოლო ხელოვნება, როგორც თავად ამბობს, მხოლოდ გატაცება არ არის. მის ოთახში კიმონო, გეტა, სამურაის ხმალი და სხვა იაპონური ნივთებია. ოცნებობს, იაპონიაში ერთხელ მაინც იმოგზაუროს, მანამდე კი სახლში თავად ამზადებს სუშის თუ კაცუობუშის, ოღონდ ქართული ინგრედიენტებით. მართალია, იაპონია მისთვის ოცნებაა, თუმცა იაპონიის ელჩის მეუღლეზე შთაბეჭდილების მოხდენას ქართული ნივთებით ცდილობს. ქართული ქვები, ნიჟარები, დროშა და სხვადასხვა სამახსოვრო ნივთებს ახლა ქალბატონ ჯენკოს ჩუქნის იმ იმედით, რომ მის საოცნებო ქვეყანაში, თუნდაც ერთ ადგილას მაინც იარსებებს კუთხე სახელად: “პატარა საქართველო.”

იაპონური დღეებით “ქარვასლაში” მხოლოდ ქართველები არ დაინტერესებულან. კორეული წარმოშოების სვეტლანა პანი ნინგიოების ერთ-ერთი პირველი დამთვალიერებელი იყო. საქართველოში გაზრდილ სვეტლანას, როგორც თავად აღნიშნა, უჩვეული განცდა ჰქონდა, როცა საკუთარ სამშობლოს კულტურას სხვა ქვეყანაში ხედავდა.

,,მეგობარმა შემთხვევით მითხრა ამ გამოფენის შესახებ და მეც მოვედი. მეამაყება, რომ ასეთი კულტურის მქონე ქვეყნიდან ვარ და კარგი იქნება, თუ ხშირად ვუმასპინძლებთ მსგავს გამოფენებს, რადგან ასეთი ღონისძიებებით თბილისში განებივრებულები ნამდვილად არ ვართ”, - თქვა სვეტლანამ.

აქ თბილისობაც იაპონურად აღნიშნეს. დამთვალიერებლებს კიმონო ჩააცვეს, ხელში მარაოები მისცეს და ნინგიოების გარემოცვაში იაპონური მეიკო შეუსრულეს. სამახსოვროდ, იაპონური წერო და ორიგამის სავიზიტო ბარათიც, დაურიგეს.

საყოველთაო მოწონების მიუხედავად, რამდენიმე დამთვალიერებელი, რომელიც ქარვასლაში გეიშების პროფესიის ზოგიერთი თავისებურების თაობაზე მეტი ინფორმაციის მიღების სურვილმა მიიყვანა, იმედგაცრუებული დარჩა. გამოფენა ამ თემას არ შეხებია და ყველა თოჯინაც, ასეთი სტუმრების გულდასაწყვეტად, ბოლომდე ჩაცმულ-დახურული გახლდათ.

ბოშათა ბანაკი თბილისში

გვანცა გეთიაშვილი
11 ნოემბერი, 2009

ერთმანეთზე მიწყობილი სახლები, პატარა ეზოები, ზოგან შადრევნებით -- ეს ბოშების ბანაკია ლოტკინზე, გლდანი-ნაძალადევის რაიონში. ეს კომპაქტური დასახლება თითქოს არაფრით გამოირჩევა ჩვეულებრივი ქართული უბნისგან, მაგრამ მიხვეულ-მოხვეული შუკები და ეზოები, აზიის რომელიმე ქვეყანას მაინც მოგაგონებთ.

დღესდღეობით ხშირად ძნელია ბოშისა და ქართველის ერთმანეთისგან გარჩევა. ისტორიკოსი თემურ ჯოჯუა მიიჩნევს, რომ ქართულმა გარემომ კვალი დააჩნია მათ ფსიქიკას, მსოფლმხედველობასა და ცხოვრების წესს “რადგან ნელ-ნელა ემსგავსებიან იმ ხალხს ვის გარემოცვაშიც ცხოვრობენ.”

თუმცა ეს არ არის საკმარისი მიზეზი ბოშებსა და ქართველებს შორის კარგი ურთიერთობის ჩამოსაყალიბებლად. ყველა ქართველი ერთნაირად არ არის მათდამი განწყობილი, ზოგი ბოშებს “ციგნებსა” და “ურჯულოებს” უწოდებს.

ბატონი თემურის აზრით ასეთი დამოკიდებულება გამოწვეულია ბოშების უმრავლესობის მიერ ვაჭრობისა და მოწყალების თხოვნით. ისინი ამ გზით ირჩენენ თავს, რაც დისკრიმინაციის საფუძველი ხდება, არადა: ,,რა დააშავა პატარამ, რომელიც გადარჩენის მიზნით ქუჩაშია და მათხოვრობს, ალბათ ეს უფრო უფროსი თაობის დანაშულია ან წარსულისა, რომელიც ბოშებს ბუნებამ არგუნა.”

ბოშების მომთაბარე წარსული ხშირად ვაჭრობასთან, მათხოვრობასა და ქურდობასთან ასოცირედება. ისტორიიული ცნობების თანახმად, ბოშათა, იგივე ბოჰემიელთა, ტომი ინდოეთის ჩრდილოეთში ჩამოყალიბდა. მე-5 და მე-10 საუკუნეებში მათი წინაპრები იძულებულნი გახდნენ სხვადასხვა ქვეყანაში გადასახლებულიყვნენ. ისინი დიდხანს ცხოვრობდნენ ახლო აღმოსავლეთში, საიდანაც ნელ-ნელა დასავლეთისკენ გადაინაცვლეს და მე-15 საუკუნეში უკვე მთელ ევროპას მოედნენ.

ბოშები ლაპარაკობენ აწინკნურ ენაზე, თითქმის იგივეა რაც რომაული. ის რომ ბოშები მართლაც ინდური ტომებისაგან წარმოიშვნენ ამტკიცებს ისიც, რომ მათი ენის სამი სიტყვიდან ერთი აუცილებლად ინდურია, თუმცა ახლა ამ ენაზე მხოლოდ მოხუცები თუ საუბრობენ.

1989 წლის აღწერით, მთელ მსოფლიოში ცხოვრობს 3,6 მილიონი ბოშა, აქედან 96% სომხეთში, ხოლო დანარჩენი 4% გადანაწილებულია ევროპაში (მოლდოვა, საბერძნეთი და ა.შ.). საქართველოში ბოშების შემოსვლა შეინიშნება 1915 წლიდან, სომხების გენოციდის შემდეგ და თბილისის გარდა ცხოვრობენ, ქუთაისში, მარნეულში, ახალქალაქსა და ახალციხეში. ფაშისტური გერმანიის მიერ განხორციელებული ეთნიკური წმენდის შედეგად მათი რიცხვი მე-2 მსოფლიო ომის დროს მნიშვნელოვნად შემცირდა.

დღეს ყველა საქართველოს მოქალაქეს ბოშების მიმართ ბატონი თემურის მსგავსი შემწყნარებლური დამოკიდებულება არ აქვს. ერთ-ერთ ქართველ მოზარდს მათში მეგობრებიც ჰყავს, მიუხედავად ამისა, მისი თქმით, მათთან დალაპარაკება და მათ უბანში მისვლაც კი სარისკოა.

10 წლის, ბოშა გოგონა, სონია პაჭკორია თბილიში ცხოვრობს, მშობლები არ ჰყავს, ბებია და ბაბუა ზრდის: ,,დედა მშობიარობას გადაჰყვა, პაიანოვა იყო, მამა – ქართველი, მეგრელი, არ ვიცი რატომ დაიღუპა. ორი ძმა და ერთი და მყავს, რომელსაც ბებია ზრდის სამეგრელოში, ზუგდიდში, მამაჩემის მშობლები. კიდევ ერთი ძმა მყავდა, სამწუხაროდ, ორი წლის უკან გარდაიცვალა”

სონია პაჭკორია იმ ,,ბედნიერ” ბავშვებს მიეკუთვნება, ვინც ქუჩაში მოწყალების თხოვნით არ ირჩენს თავს და ვისაც ჰყავს ქართველი მეგობრები, რომლებიც მასთან თამაშსა და ურთიერთობას არ უკადრისობენ.

ბოშების უმრავლესობამ ქართული იცის, რადგან მათ ბევრი რამ შეითვისეს იმ ხალხთა კულტურიდან, სადაც ცხოვრობენ, ბოშების ენა უკვე ასიმილირებულია სხვადასხვა ენებთან, ხოლო ისინი ვისაც უჭირს საუბარი, ქართველებთან რუსული ენის მეშვეობით ურთიერთობენ.

და ოსკარს ალბათ მიიღებს...

დავით გორგილაძე

4 ნოემბერი, 2009

ოსკარების მინიჭების ცერემონიალის მოახლოვებასთან ერთად პრეტენდენტებს შორის პოლიტიკური ფილმები იკვეთება და, ზოგიერთი კრიტიკოსის ვარაუდით, კონოაკადემიისგანაც პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს უნდა ველოდოთ.

.

ერთ–ერთ ფავორიტად მოიაზრება კლინტ ისტვუდის ოპუსი სპორტსა და პოლიტიკაზე – ,,ადამიანური ფაქტორი“. ფილმში მოქმედება ვითარდება 1995 წელს პოსტაპარტეიდულ სამხრეთ აფრიკაში ჩატარებული რაგბის ჩემპიონატის ფონზე. ისტორიულ სიუჟეტს დამატებით ინტერესს კინოვარსკვლავების ფაქტორი მატებს - ნელსონ მანდელას მორგან ფრიმანი ასახიერებს, ხოლო მეთ დეიმონი რაგბის გუნდის კაპიტნის როლში გვევლინება.

კიდევ ერთი კანდიდატი, ასევე პოლიტიკური სარჩულის მქონე მხატვრული ფილმი "ძვირფასი" , ჭარბი წონითა და კომპლექსებით დამძიმებული შავკანიანი ამერიკელი გოგონას რთული ცხოვრების ამბავს მოგვითხრობს. ამ სურათმა უკვე გაიმარჯვა „სანდენსის“ კინოფესტივალზე, სადაც მეტწილად დამოუკიდებელი და ჰოლივუდური შტამპის არმქონე ნამუშევრები იყრიან თავს.

კინოკრიტიკოს ედ გონსალესის აზრით, ფილმი ,,ძვირფასი“, რომელიც ხელმოკლე შავკანიან ამერიკელთა ყოველდღიურობის არასახარბიელო მხარეებს წარმოაჩენს, ასევე შემატებს ,,პოლიტიკურობას“ ოსკარებს.

თუმცა, ამ მოსაზრებას არ ეთანხმება კინომცოდნე ნინია კაკაბაძე. მისი თქმით, ჭეშმარიტად პოლიტიზირებული წინა ცერემონიალი იყო. მაშინ კინოაკადემიამ მამაკაცის საუკეთესო როლის შესრულებისთვის შონ პენი დააჯილდოვა, რომლემაც ჰომოსექსუალი ამერიკელი პოლიტიკოსი ჰარვი მილკი განასახიერა. კონოაკადემია ბოლივუდის ყაიდაზე სტილიზებული საგა, ,,მილიონერი ჯურღმულიდან“, რვა ოსკარით დახუნძლა, ხოლო კეიტ უინსელტი ცერემონიალიდან ფაშისტური ციხის ზედამხედველის როლისთვის მიღებული ჯილდოთი ხელდამშვენებული წავიდა.

ნინიას მიაჩნია, რომ წლევანდელი დაჯილდოვება განსხვავებული იქნება. „,,ოსკარი“ ყველაზე აპოლიტიკური დაჯილდოვებაა, აქ გაცილებით უფრო დიდი ყურადღება სანახაობას ენიჭება და არა შინაარსს, ამიტომაც არ მგონია, წელს პოლიტიზირებული დაჯილდოვება ვიხილოთ“, – ამბობს ნინია.

თუმცა გაზეთ ,,ნიუ იორკ თაიმსის“ ცნობით, ოსკარების ცერემონიალის და ჰოლივუდის სპონსორებად ხშირად ამერიკელი სენატორები გვევლინებიან და, შესაბამისად, აკადემიაში პოლიტიკურ ფულთან ერთად პოლიტიკური დღის წესრიგიც აღწევს.

ჯეისონ რაიტმანის ფილმი ,,ჰაერში გამოკიდებული“ მსუბუქი კომედიის ჟანრს განეკუთვნება, მაგრამ განსაკუთრებულ აქტუალობას იძენს მსოფლიო ეკონომიკურ კრიზისის ფონზე. ფილმის მთავარი გმირის (ჯორჯ ქლუნი) ამოცანაა კორპორაციებს თანამშრომლეთა რიცხვის ოპტიმიზაციაში დაეხმაროს.

რაიტმანს სულ სამი სრულმეტრაჟიანი ფილმი აქვს გადაღებული. მათ შორის ერთი, „ჯუნო“, ოსკარზეც იყო წარდგენილი ნომინაციაში „საუკეთესო ფილმი“, თუმცა საბოლოოდ სურათმა ორიგინალური სცენარისთვის დაიმსახურა აკადემიის ჯილდო.

ნომინანტებს შორის შესაძლოა აღმოჩნდეს ჯონ ჰილკოუტის ფანტასტიკური ტრილერი „გზა“ , რომელიც ირიბად ეხმაურება გლობალური დათბობის თემას. სურათი გადაღებულია კორმაკ მაკკარტის ამავე სახელწოდების წიგნის მიხედვით, რომელმაც პრესტიჟული ლიტერატურული ჯილდო, პულიცერის პრიზი, მოიპოვა. ფილმის მთავარი გმირები მამა-შვილი (ვიგო მორტენსენი და კოდი სმიტ-მაკფი) გლობალურ კატასტროფას გადაურჩნენ და პოსტაპოკალიპსურ სამყაროში იკვლევენ გზას.

ნინიას არგუმენტის სასარგებლოდ სხვა შესაძლო ნომინანტების შინაარსი მეტყველებს. კინოკრიტიკოსები წარმატებას უწინასწარმეტყველებენ რობ მარშალის მიუზიკლს „ცხრა“ . ეს რეჟისორი ცნობილია ოსკაროსანი ფილმით ,,ჩიკაგო“. ახალ მიუზიკლში ქალი მსახიობების მთელ თანავარსკვლავედია წარმოდგენილი: ჯუდი დენჩი, სოფი ლორენი, მარიონ კოტიარი, პენელოპა კრუზი. ასევე, უჩვეულო ამპლუაში წარსდგება ოსკარის ლაურეტი დენიელ დეი ლუისი.

წითელ ხალიჩაზე ალბათ ვიხილავთ პიტერ ჯექსონს თავისი ახალი ფილმით „საყვარელი ძვლები“ , რომლის პრემიერაც დეკემბრის დასაწყისში იგეგმება. ფილმის გმირი, 14 წლის გოგონას რომელიც მანიაკმა გააუპატიურა და მოკლა, სივდილის შემდეგ სამოთხიდან ადევნებს თვალს ახლობლების ცხოვრებას. ოფიციალურ „ტრეილერში“ უკვე ჩანს, რომ რეჟისორმა ოსტატურად დახატა არაამქვეყნიური სამყარო, რომელშიც გოგონამ გადაინაცვლა.

დაბოლოს, კინოსამყარო მოუთმენლად ელის ჯეიმს კამერუნის ახალ, ძვირადღირებულ ფანტასტიკური ჟანრის ეპოსს – „ავატარს“ , რომლის გადაღების იდეაც ,,ტიტანიკის“ რეჟისორს დაახლოებით 15 წლის წინ გაუჩნდა, თუმცა იმ დროს არსებულმა კომპიუტერულმა ტექნოლოგიებმა ამის საშუალება არ მისცა. ფილმის შექმნაში სამას მილიონ დოლარზე მეტი დაიხარჯა. ფილმში ადამიანები და პლანეტა პანდორას ლურჯკანიანი მკვიდრები ბუნებრივი რესურსებისთვის იბრძვიან.

გარდა ზემოთ ჩამოთვლილი ფილმებისა, ფავორიტთა შორის აქტიურად სახელდებიან: “დამსმენი“, “სერიოზული კაცი” და “სიცოცხლის ხე” შონ პენისა და ბრედ პიტის მონაწილეობით.

წელს კინოაკადემია სიახლესაც გვთავაზობს – რიგით ოთხმოცდამეორე დაჯილდოვების ცერემონიალზე წლის ფილმის სტატუსის მოსაპოვებლად ხუთის ნაცვლად, ათი ფილმი იბრძოლებს.

პარკური, მოძრაობის ხელოვნება

ქეთი ბურდული
თბილისი, 5 ნოემბერი, 2009.

მორბენალი, კედლებზე მცოცავი და სიმაღლეზე მოხტუნავე ქუჩის აკრობატების,
ანუ
,,პარკურის“
მიმდევრების რიცხვი თბილისში მატულობს. ნახევრადფორმალური სპორტი, რომელიც დიდ ქალაქში რბოლას და გზად სხვადასხვა დარბრკოლებების გადალახვას გულისხმობს, მალე ორგანიზებულ სახეს მიიღებს და ქალაქის მაცხოვრებლებმა შესაძლოა ხშირად იხილონ მაღლივი შენობების კედლებზე გამოკიდებული, ან სხვა ურბანულ სტრუქტურებთან მებრძოლი ადამიანები.

ეს სპორტი, რომლიც გართულებულ თარჯრბენს წააგავს და რომლის ამოცანაა ადამიანი სწრაფად და ეფექტურად გაუმკლავდეს სხვადასხვა სირთულის ფიზიკურ დაბრკოლებებს, ახლო მომავალში ასოციაციის სახით ჩამოყალიბდება, ამბობს ქართული პარკურის სულისჩამდგმელი 19 წლის გივი მაღრაძე.

“სპორტის ამ სახეობისთვის უმთავრესი არის ტექნიკა, რომელიც შეიცავს აკრობატიკის, საბრძოლო ხელოვნებისა და სირბილის ელემენტებს”, - ამბობს გივი, რომელიც თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტია.
მან თავის მეგობარ ირაკლი ჩხეიძესთან ერთად 2000 წელს დააფუძნა პირველი ჯგუფი დევიზით „FOR THE LOVE OF THE ART“. ჯგუფს მალევე შეურთდნენ სხვა ახალგაზრდებიც, ანუ პარკურის ენაზე რომ ვთქვათ – ტრეისერები, რომელთაც სურდაც მძაფრი შეგრძნებების განცდა და ქალაქში ექსტრემალური გადაადგილების ხელოვნების დაუფლება. დღეს ყველაზე პატარა ქართველი ტრეისერი, იგივე გზისმკვლევი, 10 წლისაა და უკვე წელიწადნახევარია რაც ვარჯიშობს.
ტრეისერები ამბობენ, რომ ეს მათთვის მხოლოდ სპორტი კი არა ცხოვრებაა. შენობა–ნაგებობებით, ღობეებით, ბოძებითა და ადამიანებით სავსე ქალაქში ინტენსიური გადაადგილების ხელოვნება, რომელიც ათლეტურ ილეთებს, სისწრაფესა და მოქნილობას მოითხოვს, ევროპაში გასული საუკუნის 90–იან წლებში განვითარდა. პარკურის სამშობლოდ კვლავ რჩება ქალაქი ლისი, აქ ყოველი წლის 20 ივლისს ტარდება პარკურის დღეები, სადაც ახალგაზრდა ჯგუფები იღებენ მონაწილეობას.

ყველაზე ცნობილი გზისმკვლევი არის დევიდ ბეილი – პარუკრის ლეგენდა, რომელიც იყო 1997 წელს შექმნილ ჯგუფ იამაკასის წევრი. თავიდან ჯგუფში მხოლოდ 8 მეგობარი იყო, რომელთაც სჯეროდათ საკუთარი ტალანტის და ამიტომ გადაწყვიტეს რომ გამხდარიყვნენ პროფესიონალები და ეცხოვრათ თავისი ხელოვნებით. 1998 წელს, მართალია, ჯგუფი იამაკასი დაიშალა, მაგრამ ჯგუფის წევრებმა მოღვაწეობა ინდივიდუალურად განაგრძეს.
ტრეისერების მშობლები, ასევე ფსიქოლოგები კრიტიკულად უყურებენ ამ საკითხს. ხშირად მეზობლებიც ეჭვის თვალით უყურებენ იმ ბავშვებს, რომლებმაც უკვე შეძლეს 16 სართულიანი კორპუსის 8 სართულის გადალახვა. იამაკასებზე გადაღებულ ფილმში ნაჩვენებია თუ როგორ შეიძლება გამოიყენო ეს ხელოვნება სახლების გაქურდვისთვის.
ქართველი ტრეისერების მეთაური ამობს, რომ დიასახლისები მერვე სართულზე ამომძვრალი ადამიანის დანახვამ არ უნდა დააფრთხოს. „მე ვფიქრობ, რომ ტრეისერს, პირველ რიგში, პატიოსნება უნდა ახასიათებდეს, [რათა მან] ეს სპორტი ცუდად არ გამოიყენოს, მეორე რიგში, ადამიანი უნდა იყოს ფსიქოლოგიურად მომზადებული, რომ გადალახოს შიში და ყველაფერი ის, რაც ამ სპორტს თან ახლავს.“
პარკური რბენისას ფაქტობრივად ხდება ექსტრემალური სიტუაციის იმიტაცაია. მონაწილეების თქმით, ადამიანი იძენს უნარჩვევებს იმისა, თუ როგორ გაედევნოს ქურდს, თავი დაძვრინოს რთული სიტუაციიდანან, გადაევლოს მაღალ ღობეს ან კედელ–კედელ იძრომიალოს, რათა საჭირო ადგილას, მაგალითად ლექციაზე, არ დააგვიანონ. საცობებით გაჭედილ თბილისში, ეს უნარები ბევრს გამოადგებოდა.

გენეტიკურად მოდიფიცირებული გემო

მაკა ჯოხაძე
29 ოქტომბერი, 2009

ქართველ მომხმარებელს არ აქვს საშუალება ნატურალური და გენეტიკურად მოდიფიცირებული საკვები ერთმანეთისგან განასხვავოს, მაშინ როდესაც ამ უკანასკნელით ვაჭრობა ევროპაში მკაცრ კონტროლს ექვემდებარება და მის ავკარგიანობაზე მეცნიერები დღესაც კამათობენ.
.
ქართული სუპერმარკეტების დახლებზე გენეტიკური ინჟინერიის საშუალებით შემუშავებულ პროდუქტს ვერაფრით გამოარჩევთ ჩვეულებრივისგან, აცხადებენ ამ დარგის ექპერტები. არ არსებობს ნიშანდება პროდუქტზე და არც რაიმე შესაბამისი ლაბორატორიული შემოწმება ტარდება.

ზოგიერთ ექსპერტს მიაჩნია, რომ ასეთი საკვები უვნებელია და მომხმარებლის გაფრთხილებას არ საჭიროებს, თუმცა სხვები გენმოდიფიცირებულ პროდუქტების სასტიკი წინაამღდეგია ვინაიდან დღემდე არ არის სრულყოფილად შესწავლილი მათი გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე.

,,მათი დანერგვის დღიდან ძალიან მცირე დროა გასული და არ არის შესწავლილი, თუ რა შედეგები შეიძლება გამოიწვიოს ამან, მხოლოდ პატარა კვლევები არსებობს და ისინიც ადასტურებენ უარყოფით შედეგებს. მიუხედავად ამისა ეს ორგანიზმები დღემდე ინერგება სოფლის მეურნეობაში’’, – ამბობს გიორგი მაღრაძე, რომელიც საქართველოს მწვანეთა მოძრაობის გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების კამპანიის კოორდინატორია.

ბიოტექნელოგიამ ცოცხალი ორგანიზმების გენების მანიპულირებით შეძლო, რომ სასურველი თვისებების მქონე გენები ერთი სახეობიდან მეორე, არამონათესავე სახეობებში გადაეტანათ და ამით ცოცხალი ორგანიზმებისთვის მიენიჭებინათ ის თვისებები, რომლებიც მანამდე არ ჰქონდათ. მაგალითად, გენური ინჟინერიის საშუალებით შესაძლებელია გარკვეული ბაქტერია შევიყვანოთ მცენარეში, რის შედეგადაც მცენარე უფრო ყინვაგამძლე ხდება, ან შესაძლებელია გენების კომბინირება ისე, რომ ქათამს ბუმბული არ გაეზარდოს.

გენმოდიფიცირებული საკვები ფართოდ ოთხმოცდაათიან წლებში დაინერგა კვებით მრეწველობაში, როდესაც მომხმარებლებმა პროტესტი გამოთქვეს შხამ–ქიმიკატებითა და სასუქით გაჯერებული პროდუქტის მიღებაზე.
თუმცა, გენემოდიფიცირებული პროდუქტების გამოჩენა ახალი წინაამღდეგობის მიზეზი გახდა. ამგვარი საკვების მიღებისას დაფიქსირდა ალერგიის შემთხვევები. ვირთხებზე ჩატარებულმა კვლევამ კი ცხადყო, რომ როდესაც მათ კვებავდნენ გენმოდიფირებული სოიათი, მათ შთამომავლობაში იმატა დღენაკლული, სტერილური და მკვდარშობილი ნაშიერების რიცხვმა.

,,როდესაც მსოფლიოში დაიწყო მოძრაობა, რომ აღარ უნდათ სასუქებით და პესტიციდებით გაჯერებული პროდუქტი, ეს ფირმები დადგნენ ძალიან დიდი რისკის წინაშე’’ - ამბობს მაღრაძე. ,,სწორედ ამიტომ შექმნეს ასეთი ორგანიზმები. თითქოს შემოგვთავაზეს გამოსავალი, რომ ეს არის კულტურა რომელსაც არ სჭირდება ქიმიკატები და სასუქები, რომ მასში გაძლიერებულია რაღაც თვისება. კარტოფილი ყინვაგამძლეა, პომიდორი უფრო დიდხანს ინახება დახლზე და ა.შ. თუმცა მას აღმოაჩნდა ფარული მხარეები”.

მაღრაძე ამტიკიცებს, რომ ამგვარი პროდუქტები სულაც არ ამცირებს ქიმიკატების მოხმარების რაოდენობას, პირიქით უფრო დამოკიდებულს ხდის მასზე. ფერმერი ვალდებულია ყოველწლიურად შეიძინოს მწარმოებელი კომპანიისგან სასუქი და გენმოდიფიცირებული მცენარის თესლი, ვინაიდან
გენმოდიფიცირებული პროდუქცია მეორე წელს მოსავალს არ იძლევა.

2009 წელს საქართთველოში ძალაში შევიდა ეგრეთწოდებული კარტახენას ოქმი, რომელიც არეგულირებს გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების ტრანსასაზღვრო გადაადგილებას. ,,კარტახენას ოქმის თანახმად, თუ ვინმეს სურს საქართველოში შემოიტანოს ცოცხალი მოდიფიცირებული ორგანიზმი ვალდებულია აცნობოს ქვეყანას წინასწარ 270 დღით ადრე’’, - განმარტავს გარემოს დაცვის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნების ექსპერტი ანა რუხაძე.

,,შემომტანს აქვს საშუალება ქვეყანას წარუდგინოს რისკის შეფასების დოკუმენტაცია. თუ ქვეყანას აქვს საშუალება, თვითონ შეისწავლის ამ რისკს. ამის შემდეგ იღებს ქვეყანა გადაწყვეტილებას დაუშვას თუ არა“.

თუმცა, ამ ოქმით რეგულირდება ცოცხალი მოდიფიცირებული ორგანიზმები და არა მათგან წარმოებული პროდუქტები. გიორგი მაღრაძე ამობს, რომ “რაც არ კონტროლდება შესაბამისად რთულია იმის თქმა, თუ რა შემოდის ბაზარზე. მხოლოდ ვარაუდები შეიძლება გამოითქვას. მაგ. თუ სიმინდი ან სოია შემოტანილია ა.შ.შ-დან ის ფაქტობრივად შეიცავს გენმოდიფიცირებულ მასალას. ევროპის ქვეყნებში გენმოდიფიცირებული ორგანიზმები მკაცრად რეგულირდება და არსებობს ნიშანდება.”

E M O სამყარო

თიკო ცერცვაძე

თბილისი, 27 ოქტომბერი, 2009.

შუბლზე შეჭრილი შავი თმა, რომელიც ხშირად გვერდზეა გადავარცხნილი და ცალ თვალს ფარავს, შავად შეღებილი თვალები, პირსინგი, ვიწრო ჯინსი, ტანზე მომდგარი მაისური, რომელსაც ხშირად როკჯგუფების სახელები აწერია. ამას დაუმატეთ ,,სკეიტები” ან უბრალოდ შავი ფერის ფეხსაცმელები, რეიბანის სათვალეები და ტიპური ემოს იმიჯს მიიღებთ.


თავიდან ეს იყო მხოლოდ მუსიკა, რომელიც შესრულების ემოციური მანერითა და ლირიული ტექსტით გამოირჩეოდა, თუმცა 1980-იანი წლებიდან მოყოლებული ემოს კონტექსტი გაფართოვდა და დღეს მოიცავს ადამიანებს, რომლებიც ძალიან მგრძნობიარენი არიან, თავის განცდებს მკვეთრად გამოხატავენ და მეინსტრიმისგან განსხვავებული მსოფლხედველობა გააჩნიათ. ემოები იცვამენ განსხვავებულად, კონტრასტულ ფერებში (ძირითადად შავი, ვარდისფერი და იისფერი ჭარბობს) და მათი კულტურა გარკვეულ პრინციპებს ემყარება.

ემო მოძრაობა, რომლის ჩამოყალიბება ამერიკულ ბენდებს Rites of Spring-ის და Embrace-ს უკავშირდება, ჯერ მყარად ვერ მოიკიდა ფეხი საქართველოში, თუმცა აქაც არიან მიმდევრები.


პირველად ჩემი ხელით ტუჩი გავიხვრიტე. ძალიან მეტკინა, ბოლოს შემიხორცდა. მერე მორედაც გავიხვრიტე. ამასობაში, ტკივილსაც მივეჩვიე და შემდეგ ცხვირიც გავიხვრიტე და ყურიც” – ამბობს რუსთაველი ემო, 17 წლის ფელინა ბერიაშვილი.

ზოგისთვის ეს მხოლოდ მუსიკა და მუსიკალური იმიჯია, ზოგისთვის - ჩაცმულობის და გარეგნობის განსხვავებული სტილი, ზოგისთვის - უბრალოდ მოდა და სურვილი, იყოს სხვებისგან გამორჩეული.

ფელინას მიაჩნია, რომ ჭეშმარიტ ემოობამდე ბევრი აკლია და მიმდინარეობის ფუძემდებლების შემართებას შეჰნატრის. ,,ნამდვილი ემო არ იპარსავს ფეხებს, არ იპარსავს იღლიებს და დადის დაბინძურებული. ეგრე იყვნენ ძველი ემოები”, - ამბობს ფელინა.

ემო კულტურა ახალგაზრდების მიერ გამორჩეული ნიშის ძიებასა და არსებული სტერეოტიპების ნგრევასთან ასოცირდება, თუმცა ამ მიმდენარეობას აგრეთვე ხშირად უკავშირებენ ტინეიჯერებში სუიციდისა და თავის დაზიანების მცდელობების.

,,უცხოეთში ემო, [როცა] იტყვის, რომ თავს მოიკლავს, მართლა იკლავს. ქართველები კი პოზიორობენ და რასაც ამბობენ, იმას არ ასრულებენ”, - ასე საყვედურობს თანატოლებს ფელინა.


“პოზიორებისგან” განსხვავებით, ბრიტანელი ემო ჰანა ბონდი თავისი სიტყვის ერთგული დარჩა და შარშან სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა. გამოძიებამ მოზარდის თვითმკვლელობა ნაწილობრივ მშობლებთან უთანხმოებას დაუკავშირა, თუმცა ბრიტანეთის პრესა ემო კულტურის დამთრგუნველ ზემოქმედებაზე ალაპარაკდა.

მიუხედავად იმისა, რომ დასავლეთ ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში ემოს წინაამღდეგ მოძრაობები საკმაოდ გახშირდა, ემო კულტურისადმი არატოლერანტული დამოკიდებულება უფრო აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში შეიმჩნევა. მაგალითად, რუსეთის დუმაში სპეციალური კანონპროექტიც წარადგინეს, რომელიც ემო ვებ-გვერდებს სამართლებრივად არეგულირებს და სკოლებსა და სამთავრობო ორგანიზაციებში ემო სტილით სიარულს სასტიკად კრძალავს. ერთ-ერთი რუსი დეპუტატების აზრით ემო ეს საშიში ახალგაზრდული ტენდენციაა, რომელიც მათ ანტისოციალური ქცევისკენ, იზოლაციისკენ, დეპრესიისა და თვითმკვლელობისკენაც კი უბიძგებს.


ფელინა და სხვა ემოები საზოგადოებისგან აგრესიულ დამოკიდებულებას გრძნობენ, რასაც თავიანთი გამორჩეული სტილით ხსნიან. ზოგჯერ გამვლელების კომენტარებს თავადაც პასუხობენ, თუმცა ეს სერიოზულ კონფლიქტსა და ხელჩართულ ჩხუბში არასოდეს გადაზრდილა.

მართალია, ემო ჯერ ერთი თვეა რაც გახდა, თუმცა 14 წლის მარი ხიზანიშვილი უკვე კრიტიკულადაც კი არის განწყობილი ემო კულტურისადმი. ამბობს, რომ ემოების ყველა კანონსა და წესს არ იზიარებს. ,,ერთ-ერთი წესი ის არის, რომ ყველგან და ყოველთვის უნდა იტირო, მე ამას ვერ ვაკეთებ იმიტომ, რომ არ მიყვარს ტირილი. კიდევ ემოები გარიყულები უნდა იყვნენ, მარტო თავის ფიქრებში. აი, ამ წესს კი ნამდვილად ვასრულებ. ხშირად ვარ მარტო, იმიტომ რომ მიყვარს მარტოობა“.

ემოების დაუწერელ კანონთა შორის, მარის თქმით, ერთი წესიც შედის: ,,თუ მეგობრებთან ერთად ხარ, შენს ,,სასტავში”, ისინი აუცილებლად ემოები უნდა იყვნენ, რაც უფრო მეტი ემო მეგობარი გყავს, მით უკეთესი”.

მარის ემოების სითბო და განსხვავებულობა იზიდავს. ,,არიან რაღაც ნაზები, საყვარლები, გულჩვილები, მიმნდობები. ეს იმიჯი მე ძალიან მომწონს და სწორედ ამიტომაც შევაჩერე არჩევანი ემოზე” – ამბობს მარი და თავს ბედნიერ ემოდ მიიჩნევს. თავისი ზოგიერთი ემო მეგობრისგან განსხვავებით, თავის მოკვლაზე არასოდეს უფიქრია, ცხოვრება ძალიან უყვარს და არ სურს, რომ მალე დაასრულოს. მას თავის ოჯახში იმიჯის გამო პრობლემები არასოდეს შექმნია: ,,დედაჩემს დაველაპრაკე, ავუხსენი, ვუთხარი, რომ ემოები ცუდს არაფერს აკეთებენ და მანაც გამიგო .“

შოთიკო ბოჭორიშვილი ემო აღარ არის, თუმცა მისი მუსიკა მაინც ემოებზეა გათვლილი - ადმიანებზე, რომლებიც თავს მარტოსულად და დეპრესიულად გრძნობენ. ,,მე გავხდი 20 წლის და მივხვდი, რომ ბავშვი აღარ ვარ და დაპრესიული პერიოდიც გადავლახე” – ამბობს შოთიკო და აქვე დასძენს, რომ ემო კულტურამ მის პიროვნულ და შემოქმედებით ჩამოყალიბებაში გარკვეული როლი შეასრულა.

შოთიკო ამბობს, რომ ადამიანი ემო იმიტომ ხდება, რომ ჰგონია ვერავინ უგებს და გამოსავალს თვითმკვლელობაში ეძებს. თავად ემო 14 წლის ასაკში გახდა. ამით უნდოდა, რომ პროტესტი გამოეხატა საზოგადოებაში არსებული სტერეოტიპების წინააღმდეგ. ყოფილი ემო დღეს ყველას ურჩევს, რომ ცხოვრებას დადებითი კუთხით შეხედონ. ყველა ადამიანის ცხოვრებაშია რთული პერიოდი, გამონაკლისი არც თვითონ არის, თუმცა ცხოვრების ყველაზე მძიმე წუთებში მხოლოდ სვირინგის გაკეთებით შემოიფარგლა.

,,სიკვდილის არ მეშინია, თუმცა ყოველთვის ვფიქრობ სიკვდილზე. ჩემს სიმღერებში სიკვდილი, სისხლი ფიგურირებს. თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ სუიციდს ვამართლებ. პირიქით, ჩემი ბოლო კლიპი სწორედ თვითმკვლელობის წინააღმდეგაა მიმართული” მომავალი სიმღერების თემა და სტილი მეტ-ნაკლებად შეიცვლება, თავად შემსრულებელიც ახალ კლიპებში თვალებშეღებილი აღარ მოგვევლინება. ამით იმის დამტკიცება სურს, რომ ახლა შემოქმედებითად სხვა ეტაპზეა და მისი ემო ბიჭის იმიჯი ნაწილობრივ წარსულს ჩაბარდა.

ფსიქოლოგთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ ემო ეს ახალგზარდებისთვის თვითდამკვიდრების ერთ-ერთი საშუალებაა, ნაწილი კი მიიჩნევს, რომ ემო – ეს პროტესტის გამოვლენაა ყველაფერ არსებულისადმი და საქმე საზოგადოებაში დამკვიდრებული ღირებულებების გადაფასების მცდელობასთან გვაქვს.

Au-pair ბუმი

თამარ თამარაშვილი
თბილისი, 17 ოქტომბერი, 2009.

სულ უფრო მეტი ქართველი ახალგაზრდა მიმართვას გაცვლით პროგრამა au-pair-ს, რომელიც მსურველებს ევროკავშირის ქვეყნებში დროებით ცხოვრებას, სწავლასა და დასაქმებას სთავაზობს. 2008 წლის მინაცემებით, ამ პროგრამით უკვე სამასი ათასზე მეტმა სხვადასხვა ეროვნების ახალგაზრდამ, მათ შორის ბევრმა ქართველმაც, იცხოვრა საზღვარგარეთ მასპინძელ ოჯახებში.

,,წარმოიდგინეთ თენდება დილა და თვალს ახელთ უცხო ქვეყანაში უცხო ხალხი, უცხო ენა და მოკლედ ყველაფერი უცხო. დამერწმუნეთ ძალიან ძნელია პირველ თვეებში ამ გარემოსთან შეგუება. ამიტომ მე გირჩევთ ‘au-pair-ელად’ წასვლას,’’ - ამბობს პროგრამის ერთი-ერთი მონაწილე შორენა ტურიაშვილი.

,,au-pair’’ საშუალებას აძლევს 18-იდან 25 წლამდე ახალგაზრდებს ერთი წელი იცხოვრონ სასურველ ქვეყანაში, სადაც ხდება მათი განთავსება მასპინძელ ოჯახებში. პროგრამის მონაწილეები ეუფლებიან მასპინძელი ქვეყნის ენას, ეცნობიან კულტურას, იჩენენ ახალ მეგობრებს და, ამავდოროულად, მოიპოვებენ ფინანსურ დამოუკიდებლობას. მეორეს მხრივ, იგულისხმება, რომ მასპინძელი ოჯახებიც დაინტერესებულნი არიან ,,au-pair-ელების’’ წარმომავლობისა და მშობლიური ენის გაცნობით.

ეს პროგრამა მეცხრამეტე საუკუნის მიწურულიდან არსებობს. თავდაპირველად ინგლისელი გოგონები ჩადიოდნენ საფრანგეთში, რათა ესწავლებინათ ინგლისური მასპინძელი ოჯახის ბავშვებისათვის და, იმავდროულად, თვითონაც აეთვისებინათ ფრანგული ენა. დღეს ,,au-pair-ი”'მსოფლიოს მრავალ ქვეყანას მოიცავს და მსურველთა რიგებში ბიჭებიც მრავლად არიან.

შორენას თქმით, მასპინძელ ოჯახში ცხოვრებამ მას უცხო გარემოსთან შეგუება გაუადვილა. ,,მასპინძელ ოჯახში ცხოვრება საშუალებას გაძლევთ ფეხი აუწყოთ იმ ქვეყნის ცხოვრების რითმს, გაეცნოთ იქაურ მენტალიტეტს და სწრაფად დაეუფლოთ ენას’’, - ამბობს შორენა.

პროგრამით იგულისხმება, რომ ,,au-pair-ელი” არ არის დაქირავებული მუშა. იგი არის მასპინძელი ოჯახის დროებითი წევრი. იკვებება და ცხოვრობს მათთან ერთად და მონაწილეობას იღებს ყველა ოჯახურ ღონისძიებაში. კვირაში ოცდაათი საათის განმავლობაში ეხმარება დიასახლისს ბავშვების მოვლასა და საოჯახო საქმიანობაში, ხოლო დროის დარჩენილი ნაწილის სურვილისამებრ გატარების უფლება აქვს.

გაწეული დახმარების სანაცვლოდ მასპინძელი ოჯახი უზრუნველყოფს ახალგაზრდას კეთილმოწყობილი ოთახით, სამედიცინო დაზღვევითა და ჯიბის ფულით თვეში 260 ევროს ოდენობით. au-pair-ელები აუცილებლად დადიან ენის კურსებზე, რომლის გადასახადსაც მთლიანად მასპინძელი ფარავს.

უცხო ოჯახთან ერთწლიანი თანახცოვრების შემდეგ პროგრამის მონაწილეებს ეძლევათ შესაძლებლობა დაიწყონ დამოუკიდებელი, სტუდენტური ცხოვრება ადგილობრივ უმაღლეს სასწავლებლებში.

შორენა ტურიაშვილმა პროგრამის დამთავრების შემდეგ გერმანიის უმაღლეს სასწავლებელში ჩააბარა. თუმცა არის ისეთი შემთხვევები, როდესაც პროგრამის მონაწილენი უცხო ოჯახს ვერ ეგუებიან და კონტრაქტს დროზე ადრე წყვეტენ. შორენასგან განსხვავებით, მარი ზაკუტაშვილი დღეს საქართველოშია და ნაკლებად კმაყოფილია პროგრამით.

,,თვრამეტი წლის ასაკში ჩავედი სრულიად უცხო ოჯახში“, – იხსენებს მარი. ,,იქ იმაზე მეტხანს მიწევდა მუშაობა, ვიდრე კონტრაქტით იყო გათვალისწინებული. ვიცოდი, შემეძლო სააგენტოსთვის მიმემართა, თუმცა ალბათ ასაკის გამო უსიამოვნებების მეშინოდა. აქედან გამომდინარე არ მყოფნიდა დრო მეცადინეობისთვის და ვერ მოვახერხე იქ სწავლის გაგრძელება.”

პროგრამაში მონაწილეობის მსურველები მიმართავენ სპეციალურ სააგენტოებს, რომლებიც მათ ეხმარებიან მასპინძელი ოჯახის პოვნასა და გაცნობაში. ძებნის პროცესი საშუალოდ 1-5 კვირა გრძელდება. შეთანხმების შემთხვევაში ფორმდება კონტრაქტი, რომელშიც ორივე მხარის უფლებები აისახება. თუ რომელიმე მათგანი თავს არიდებს მოვალეობების შესრულებას, სააგენტო ეხმარება მათ პრობლემის მოგვარებაში. რაც შეეხება ხარჯებს, au-pair-ელებს მხოლოდ მგზავრობის თანხის გადახდა უწევთ. სააგენტოს გაწეული დახმარებისთვის მასპინძელი ოჯახები უსწორებენ ანგარიშს.

 

 

 

 

ნატო აქაურობას

თიკო ჭუმბურიძე

18 ოქტომბერი, 2008.

გასულ კვირას საქართველოს ნატო–ში გაწევრიანე–ბის მომხრეებმა სცადეს ცეკვით, სიმღერით და ჰაერში ბუშტების გაშვებით მოეწონებინათ თავი ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის მესვეურებისთვის, რომლებიც ქართველების თავიანთ რიგებში შეშვებას არ ჩქარობენ.

უკვე ტრადიციად ქცეული ნატო–ს დღეების ფარგლებში გაიმართა კონცერტები, შეხვედრები და სანახაობები. კვირეულის ფარგლებში საგანგებოდ ჩამოსულმა ალიანსის წარმომადგენლებმა საქართველოს რამდენიმე ქალაქი მოინახულეს და ნატო-ს საინფორმაციო ცენტრის მიერ ორგანიზებულ არაერთ ღონისძიებაში მიიღეს მონაწილეობა. ყოველივე დავით დოიაშვილის სპექტაკლით „მარლენ დიტრიხით“ დაგვირგვინდა.

ნატო–ს დღეები მიზნად ისახავდა საქართველოს ამ ორგანიზაციაში გაწევრიანებისთვის აუცილებელი პირობების შესასრულებლად გაწეული სამუშაოს დემონსტრირებას და, ამავდროულად, ქართული საზოგადოების დარწმუნებას, რომ გაწევრიანების შემთხვევაში, სამხედრო ალიანსი ფარად გადაეფარება ქართულ სახელმწიფოს.

„უმნიშვნელოვნესია [...], რომ ‘ნატოელ’ ექსპერტებს და ჩამოსულ სტუმრებს დავანახოთ, რომ ქართველი ხალხის უმრავლესობამ იცის თუ რა არის ნატო და საზოგადოებას აქვს ამ ორგანიზაციაში გაწევრიანების დიდი სურვილი,” განმარტავს ნატოს საინფორმაციო ცენტრის ხელმძღვანელი გიორგი კეპულაძე. სწორედ ამ ცენტრის ორგანიზებით გაიმართა კვირეული „ნატო აქაურობას.“

საგანგებოდ ჩამოსული სტუმრებისთვის ქართველების მონდომების წარმოსაჩენად ორგანიზატორებმა სიმბოლურად თეთრი და ლურჯი ბუშტები გაუშვეს ჰაერში საქართველოსა და ნატო-ს წევრი თურქეთის საზღვარზე.

ალიანსმა, რომელიც თავის დროზე საბჭოთა კავშირის ექსპანსიის გასანეიტრალებლად შეიქმნა, ოფიციალურად არაერთხელ შეიპატიჟა საქართველო, მაგრამ ამავდროულად მრავალი პირობა წაუყენა, რაც დემოკრატიის ხარისხის გაუმჯობესებასა და სამხედრო რეფორმების გატარებას გულისხმობს. ამასთან ნატო–ს ზოგიერთი წევრი ერიდება ურთიერთობის გაფუჭებას რუსეთთან, რომელიც ნატო–ს მის საზღვრებთან მოახლოვებას საფრთხედ მიიჩნევს და შესაბამისად კატეგორიულად ეწინაამღდეგება.

ქეთი ბიგვავა

თბილისი. 5 ივნისი, 2009

მარიხუანა – აგრეთვე ცნობილი, როგორც პლანი, განჟა, გრასი და ა.შ წარმოადგენს ნარკოტიკულ ნივთიერებათა შორის ყველაზე ხშირად მოხმარებად საშუალებას. როგორც წესი, მისი აქტიური მომხმარებლები ახალგაზრდები არიან. ექიმები და ფსიქოლოგები მას ხშირად ,,ნარკომანიის კარიბჭეს” უწოდებენ, ვინაიდან ჯამრთელობისთვის მიყენებულ ზიანთან ერთად მარიხუანა მოხმარებელს უფრო ძლიერი ნივთიერებების გაშინჯვის სურვილს აღუძრავს. საზოგადოებაში ამ ფაქტის უგულვებელყოფა ხდება და ,,პლანი" გართობისა და განტვირთვის შედარებით უწყინარ საშუალებად აღიქმება. ამ რეპორტაჟში ექიმი, ფსიქოლოგი და ყოფილი ნარკომანი მოგვითხრობენ მარიხუანას მოხმარებით გამოწვეულ პრობლემებზე.

თსუ–ს თეატრალური სხვენი

ბესიკ ბახტაძე, I–მედიას ჟურნალისტი და შეთავსებით თსუ–ს დასის მსახიობი, უნივერსიტეტში თეატრალური შემოქმედების შესახებ

მე ამისგან გავაკეთებ...

ლანა კალანდია
დიმიტრი ბადუაშივილი
თბილისი. 6 ივლისი, 2009.

თბილისში მდგარ მონუმენტურ ქანდაკებებს ბოლო დროს მომცრო ზომის, კოლორიტუ– ლი ფიგურები შეემატა. ამ პატარა, ხავსისფერი ადამიანების შემქმნელი თვითნასწავლი მოქანდაკე ლევან ბუჯიაშვილია, რომელიც თბილისის მერიამ დაიქირავა ქალაქის ესთეტიური განვითარების მიზნით.

თუ წინათ ქანდაკებები ძირითადად ეროვნული გმირების დაფასებას ემსახურებოდა, ახალი თაობის სკულპტურები უფრო განწყობის შექმნაზეა გათვლილი. ასეთებს განეკუთვნებიან, მაგალითად, ბარათაშვილის ხიდის მოაჯირებზე შემომსხდარი შეყვარებულები და რუსთაველის გამზირზე მოკალათებული პატარა კაცუნები.

,,ქანდაკებების დადგმის ინიციატივა წამოვიდა ძველი თბილისის გამგეობიდან. რუსთაველზე ძალიან ბევრი სარდაფია, რომლის სავენტილაციო მილზეც დამაგრდა ქანდაკებები. ამან ვიზუალურის გარდა ფუნქციური დატვირთვაც შეიძინა. არავინ რჩება გულგრილი. მიდიან, კითხულობენ რა აწერია. სურათებს იღებენ, განსაკუთრებით ბავშვებს მოსწონთ მათ სიმაღლეზე მდგარი ქანდაკებები. ზოგს ეცინება, ზოგი ვიღაცას მიამსგავსებს და ხალხი ხალისდება“, – იწონებს საკუთარ ნამუშევარს ბუჯიაშვილი.

ძერწვა 4-5 წლისამ დაიწყო. გატაცებული იყო პატარა ქანდაკებების კეთებით. მოგვიანებით მივიდა ქანდაკების წრეში, მაგრამ 9 აპრილს დაწყებული არეულობის გამო სწავლა შეწყვიტა. სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლა ტექნიკურ უნივერსიტეტში არქიტექტურისა და დიზაინის განხრით განაგრძო. პარალელურად მუშაობდა ხეზეც.

მიიჩნევს, რომ მოქანდაკის შესაბამისი ცოდნა არ აქვს, რის გამოც, როგორც თვითონ აღნიშნავს, საქართველოში გამოფენაზე ხშირად არ მონაწილეობდა. ,,ადრე მიაჩნდათ რომ თუ აკადემია არ გქონდა დამთავრებული საერთოდ არ ითვლებოდი შემოქმედ ადამიანად, არც მოქანდაკედ, რის გამოც ბევრ გამოფენაზე მონაწილეობა არ მიმაღებინეს, მაგრამ ეს ტენდენცია სასიკეთოდ შეიცვალა, დღეს თუ პროდუქციას ქმნი, კარი ყველგან ღიაა“, – ამბობს ბუჯიაშვილი.

ორმოცდაათამდე ქანდაკება, რომელიც ლევანმა საკუთარ სახელოსნოში დაამზადა, ჩამოსხმულია ბრინჯაოში და დაჟანგულია მჟავით. ქანდაკების ასეთი წესით დამზადება დღეს პოპულარულია საქართველოში. პერსონაჟების შერჩევისას, როგორც თავად აღნიშნავს, ბევრი რამის გათვალისწინება მოუწია.

,,პირველ რიგში ქანდაკებები უნდა ყოფილიყო თბილისური, მასიური კომპიზიციები, ქართულ საზოგადოებაზე გათვლილი. არა მარტო ქანდაკება, [არამედ] ნებისმიერი დეტალი ... ახლოს [უნდა] იყოს თბილისის ხასიათთან, მის განსაკუთრებულ მდებარეობასთან, კოლორიტთან“, - აღნიშნავს მერიის კეთილმოწყობის სამსახურის უფროსის მოადგილე ფატი დავითუალიანი. ,,ასევე ვითვალისწინებთ იმ უბნის ისტორიას , სახელწოდების წარმომავლობას, ტრადიციას იქ მდებარე კულტურულ ძეგლებსა და შენობებს, სადაც მონუმენტის განთავსება ხდება.“

ქანდაკებებს სახელებს ლევანი თავად არქმევს – ცნობილი პერსონაჟების, ზოგს მეგობრების, ერთ-ერთი ავტოპორტრეტიცაა. ერთი–ერთი ქანდაკება უკვე დააყაჩაღეს – ფოტოაპარატი და ყვავილები მოპარეს. ქალბატონი ფატი ძეგლების დაზიანებას დაბალი კულტურის მაჩვენებლად მიიჩნევს და ლევანს ქანდაკებებს მოპარული ატრიბუტების „დაბრუნებას“ ჰპირდება.

ქანდაკების დანიშნულებად ლევანი ესთეტიური სიამოვნების მიღებას ასახელებს და მიიჩნევს რომ მისი ქანდაკებებიდან ყოველთვის დადებითი აურა მოდის. რუსთაველის პროექტამდე სხვადასხვა გამოუყენებელი ნივთებით მუშაობდა- რკინით, ძვლებით, ქვებით და ბუნებაში არსებული უცნაური ფორმის ტოტებით. ფუნიკულიორის გზაზე მდგარი „მაგდანას ლურჯა“ რკინით ააწყო, რასაც თბილისისთვის ნოვაციურ ნაბიჯად მიიჩნევს. გორში კი ომის თემატიკაზე , მეგობრებთან ერთად, რუსული ჭურვებისგან მემორიალი „სიცოცხლის ხე“ შექმნა.

ლევანი ამბობს, რომ ქართული ქანდაკება ტრადიციულად მონუმენტურობით, მრგვალი ფორმებითა და ხასიათის სიმძიმით გამოირჩევა. თუმცა აქვე დასძენს, რომ დღეს შემოქმედი გაცილებით თავისუფალია და შეუძლია სკულპტურა თავის ფანტაზიით შექმნას. სამაგიეროდ, ხელოვნებაზე მოთხოვნა შემცირებულია, რაც ბევრ მის კოლეგას უბიძგებს გამოიცვალონ პროფესია. ამ საკითხში საკუთარ თავს ძლიერად მიიჩნევს და წინააღმდეგობების მიუხედავად აკეთებს თავისს საქმეს. მომავალ გეგმებს მთლიანად საქართველოს უკავშირებს.

თქვენი პოლიტიკური საუბარი იწერება ხარისხის გაუმჯობესების მიზნით

გიორგი სიხარულიძე
თბილისი.
4 ივნისი, 2009

29 ივნისს, სალომე ზურაბიშვი– ლის პარტიის, ,,სა–ქართველოს გზის" ოფისში მოსასმენი აპარატურა აღმოაჩინეს, რომელიც დენის ჩამრთველში იყო მოკალათებული. არასაპარლამენტო ოპოზიციამ ამ ფაქტში ხელისუფლება დაადანაშაულა და შინაგან საქმეთა მინისტრის გადადგომა მოითხოვა. ვანო მერაბიშვილის უწყებამ აღნიშნულთან დაკავშირებით მოკვლევა დაიწყო.
.
კედლებს არ ვიცი, მაგრამ ჩვენს ქვეყანაში რომ დენის ჩამრთველებს აქვთ ყურები, ამის თქმა დანამდვილებით შეიძლება. მაგრამ არც ისე მარტივია, როგორც ერთი შეხედვით ჩანს, თქვა თუ რომელმა ფრანკენშტეინმა გააცოცხლა კედლის ეს ატრიბუტები პოლიტიკურ პარტიათა ოფისებში.
.
სალომე ზურაბიშვილი რომ ნიჭიერი და პერსპექტიული მომღერალი იყო ეს ყველამ ვიცოდით, მაგრამ კედლების მიღმა ხედვის უნარიც თუ გააჩნდა ამას ვერავინ წარმოიდგენდა. ამას მოყვა ახალგაზრდა გამომძიებლის დინჯი განცხადება, რომ მსგავსი მოსასმენი აპარატით სპეცსამსახურები აღარ სარგებლობენ და მისი ყიდვა ყველგან შეიძლება, ბოლოს კი სხვათაშორის მოაყოლა ეს იმიტომ ვთქვი რომ გამოძიებას გააძნელებსო და სხვა რამე არ მიგულისხმიაო. ამის გამგონეს უჩნდება ბუნებრივი კითხვა: სპეცსამსახურების წესდებაში წერია, რომ მათ ჩამოფასებული ტექნიკით სარგებლობა ეკრძალებათ?
.
შინაგან საქმეთა სამინისტროს ოფიციალურ განცხადებაში გაცილებით მნიშვნელოვანი ის იყო, რომ ფაქტზე სამინისიტრომ პასუხისმგებლობა არ აიღო და ირიბად ისევ ოპოზიციონერთა "აფერისტობაზე" მიუთითა.
.
სალომე ზურაბიშვილის აღმოჩენას დომინოსავით მოყვა სხვა ოპოზიციური პარტიების განცხადებები. ყველამ ერთხმად დაადანაშაულა ხელისუფლება და აღნიშნა, რომ მსგავს ფაქტზე ამერიკის პრეზიდენტიც კი გადადგაო, ჩვენ კი მარტო შინაგან საქმეთა მინისტრის გადადგომას ვითხოვთო. ქართულ რეალობაში კი ესეც ბევრია, საქრთველოს მთავრობის ერთ თაობას რომ სააქმეები აქვს ნატრიალები ამერიკის პრეზიდენტების მთელ მოდგმას ეყოფოდა გადადგომის მიზეზად ასე რომ ეს წვრილმანი ჩვენს პოლიტიკურ მმართველობას უკან ვერ დაახევინებს. თანაც ბოლო რამდენიმე წელია შინაგან საქმეთა სამინისტრო ტელევიზიის საშუალებით ახალ-ახალ პრემიერებს აწყობს აუდიო თუ ვიდეო ფორმატით ჩაწერილ ფარულ მასალებზე. შეიძლება ისევ ამერიკელებისთვის იყოს უცნაური რომ მსგავს მოქმედებას სასამართლოს ნებართვა არ ჭირდება, თორემ ქართველები უკვე შევეჩვიეთ რომ მუდმივად გვიყურადებენ, თანაც უკანონოდ.
.
სახელისუფლებო გუნდიდან მოვლენას დავით დარჩიაშვილი გამოეხმაურა და აღნიშნა, რომ მთავრობას არაფერში ჭირდებოდა ოპოზიციონერების მოსმენა, რადგან რასაც ფიქრობენ მაგას ხმამაღლა ამბობენო. ეს ყველაფერი კი თარაგამაძის პოლიტიკაში გამოჩენასთან დაკავშირებით ატეხილი სკანდალის გადასაფარად მოაწყვესო.
.
სახალხო დამცველმა, სოზარ სუბარმა კი არც აცია, არც აცხელა და ეს ფაქტი მყისვე ხელისუფლების ნაშრომად და პოლიციური რეჟიმის გამოვლინებად მონათლა.
.
ძნელია გადაჭრით თქმა თუ ვინ დაურღვია მყუდროება ქალბატონ სალომეს, მაგრამ ის მასალებიც, რითაც სამინისტრო დიდი სიამაყით ამარაგებს ქართულ ,,დამოუკიდებელ“ ტელევიზიებს, კანონდარღვეაა ჩვენი კონსტიტუციის მიხედვით და ალბათ ლოგიკურია, რომ კანონის დამრღვევს პასუხი მოეთხოვოს.

მომკალი ნაზად

თეონა გონგლაძე

თბილისი. 3 ივნისი, 2009

როდესაც ექიმებს ზაზა ზურაშვილის გადარჩენის იმედი გადაეწურათ, მათ გადაწყვიტეს მძიმე ავტოავარიის მსხვერპლი აგონიისგან ეხსნათ და ხელოვნური სუნთქვა შეუწყვიტეს. თუმცა, მედიკოსებითვის მოულოდნელად, სიკვდილის პირას მყოფ ავადმყოფს სუნთქვა დამოუკიდებელად აღუდგა და გულის ცემაც განუახლდა. მსგავსი შემთხვევები კიდევ უფრო აღვივებს კამათს ევთანაზიის ავკარგიანობის შესახებ.

.

ევთანაზია, რაც ბერძნულად კარგ ან სასიამოვნო სიკვდილს ნიშნავს, გულისხმობს სისცოცხლის მოსწრაფებას უიმედო ავადმყოფისთვის ტანჯვის შემსუბუქების მიზნით. ტკბილი სიკვდილის აპოლოგეტები მიიჩნევენ, რომ ევთანაზიას შვება მოაქვს განწირული პაციენტისთვის და მის ოჯახს ზედმეტი ხარჯებისგან ათავისუფლებს. თუმცა, ამ პრაქტიკას ბევრი ეწინაამღდეგება ეთიკური, რელიგიური თუ სამართლებლივი მოსაზრებების გამო.

.

ვიდრე ორივე მხარის არგუმენტებს წარმოვადგენთ, ერთმანეთისგან უნდა განვასხვაოთ პასიური და აქტიური ევთანაზია. პირველი პაციენტის სიცოცხლის შეწყვეტის მიზნით წინასწარგანზრახულ ჩარევას გულისხმობს, თავად მისი სურვილის შესაბამისად ან ახლობლებისა და სამედიცინო პერსონალის ინიციატივით. ეს შეიძლება განხორციელდეს სასუნთქი აპარატის გამორთვით, ჰაერის ნაკადის ინექციით ან მედიკამენტების ჭარბი რაოდენობის გამოყენებით.

.

პასიური ევთანაზია მკურნალობაზე თავის არიდებას ან დაწყებული მკურნალობის შეწყვეტას ნიშნავს. ამის შესახებ გადაწყვეტილებას მკურნალი ექიმი ან სრულწლოვანი და სულიერად ჯანსაღი ადამიანი იღებს. ხშირშემთხვევაში, ტრავმისგან გატანჯული დაზარალებული გაუცნობიერებლად ითხოვს ევთანაზიას. გაუსაძლისი ტკივილი აზიანებს დაშავებულის ფსიქიკას და მასში სიცოცხლის შეწყვეტის სურვილს ამძაფრებს. ექიმი ვალდებულია, ჭრილობა სამედიცინო ჩარევით გააუტკივაროს და თუ გონზე მოსული ადამიანი წერილობით დაადასტურებს ევთანაზიის სურვილს, ავტომატურად შეწყდება მისი რეანიმაცია.

.

საქართველოში აქტიური ევთანაზია, იქნება ეს ავადმყოფის დაჟინებული მოთხოვნა თუ ექიმის ინიციატივა, სისხლის სამართლის დანაშაულად კვალიფიცირდება. როგორც იურისტი მიხეილ ღოღაძე განმარტავს: ,,მკვლელობა მსხვერპლის დაჟინებული თხოვნით და მისი ნამდვილი ნების შესაბამისად ისჯება სისხლის სამართლის კოდექსის 110-ე მუხლით. იგი ორიდან ხუთ წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს. სამედიცინო პერსონალის თვითნებური მონაწილეობა სიკვდილის დაჩქარებაში კი უმწეო ადამიანის განსაკუთრებული სისასტიკით მკვლელობად ფასდება.”

.

ამასვე ადასტურებს ბიოეთიკის კომიტეტის წევრი და პროფესორი ბელა მამულაშვილი. იგი აღნიშნავს, რომ მედიკოსებს ეკრძალებათ აქტიურ ევთანაზიაში მონაწილეობა. მისი თქმით, ეს არღვევს ექიმის ფიცის იმ უმნიშვნელოვანეს მუხლს, რომელიც მკურნალებს პირდაპირ მოუწოდებს: “არ ავნო”.

.

ევთანაზიის მომხრეების მტკიცებით, სიცოცხლეც და სიკვდილიც ადამიანის პირადი არჩევანია და საზოგადოებას არა აქვს უფლება ტანჯვით გაწამებულ პაციენტს სიკვდილის უფლება არ მისცეს. თამანედროვე მედიცინა მრავალ უგონოდ მყოფ ავადმყოფს მათი ახლობლების ფულის გაფლანგვის ხარჯზე წლობით უხანგრძლივებს სიცოცხლეს, რომელიც მხოლოდ და მხოლოდ მცენარეული ფორმით არსებობაში გამოიხატება. ასეთი ადამიანი შესაძლოა საშინლად იტანჯებოდეს, მაგრამ ან მის ოჯახის წევრებს არ ყოფნით გამბედაობა ბოლო მოუღონ მათ ტანჯვას ან კანონით ეკრძალებათ მგავსი ქმედება.

.

მორალური მოსაზრებების გარდა, სასიამოვნო სიკვდილის მოწინაამღდეგეები შიშობენ, რომ აქტიური ევთანაზიის დაკანონება შეიძლება ბოროტად გამოიყენოს სამედიცინო. კერძოდ, მედიკოსებს შეექმნებათ საშუალება ტრავმირებული, მაგრამ ჯანმრთელი ადამიანის ორგანოები ტრანპლანტაციისათვის გამოიყენონ. ასეთ დროს ექიმებს თავის მართლება არ გაუჭირდებათ, უბრალოდ იტყვიან, რომ სიცოცხლის ნაადრევად შეწყვატა პაციენტის უკანასკნელი სურვილი იყო, ამბობენ ბიოეთიკოსები.

.

რაც შეეხება პასიურ ევთანაზიას, როგორც ბიოეთიკოსები იტყობინებიან, ამ ფორმას ხშირად პაციენტების დაჟინებული მოთხოვნის საფუძველზე მიმართავენ ხოლმე. ხშირია შემთხვევები, როცა პასიური ევთანაზიის გადაწყვეტილებას ექიმები იღებენ და პაციენტებს სტაციონარიდან წერენ. ეს უმეტესად მძიმე ავადმყოფებს ეხებათ. თუ მომაკვდავს რამდენიმე დაავადება აქვს კომბინირებული ან უკურნებელი სენის ბოლო სტადიაშია, მედიკოსები წყვეტენ მის რეანიმაციას.

.

“მორალური მხარის გარდა მატერიალური პრობლემებიც ხშირად იქმნება. სამედიცინო აპარატურა და მედიკამენტები დიდ თანხებს მოითხოვს. როცა ავადმყოფის გადარჩენა წარმოუდგენელია, მაგრამ ოჯახის ფინანსები მაინც იხარჯება, უფრო მეტად ამის გამო წყვეტენ მკურნალობას”-აღნიშნავს მამულაშვილი და იქვე დასძენს, რომ “ეთიკურად ყოველთვის სიცოცხლისთვის ბრძოლა ითვლება მაღალზნეობრივად. ,,ექიმი ყველა გზითა და ყველა საშუალებით უნდა ცდილობდეს, ბოლომდე დაიხარჯოს. მითუმეტეს, რომ სიკვდილის პირას მყოფი პაციენტებიც გამოჯანმრთელებულან.”

.

ბიოეთიკოსების მოსაზრებას სასულიერო პირებიც იზიარებენ. ქრისტიანული რელიგია ადამიანის სიცოცხლეს განიხილავს როგორც ღვთის წყალობას და თვიმკვლელობას არასაპატიო ცოდვად მიიჩნევს. ეკლესიის თვალში გამონაკლისს არც ტანჯვით გამოწვეული თვითმკველეობა წარმოადგენს. როგორც სულიერი მამები ამბობენ, აქტიური ევთანაზია ცოდვაში აგდებს როგორც მსხვერპლს, ისე მის განმახორციებელს. ერთი მხრივ, მომაკვდავი თავს არიდებს უფლის მიერ მოვლენილ სატანჯველს და მაცხოვრის ნების შეცვლას ცდილობს. მეორე მხრივ, მკვლელობის ჩამდენი ათი მცნების იმ მუხლს არღვევს, რომელშიც გარკვევით წერია: “არა კაც ჰკლა”.

.

აქტიური ევთანაზია მხოლოდ ჰოლანდიაში, ბელგიაში, კალიფორნიის შტატსა და ქალაქ დარვინშია დაშვებული. საქართველოში სიკვდილის უფლების მინიჭებაზე აქტიური მსჯელობა ჯერჯერობით არ მიმდინარეობს.

გსურთ გესაუბროთ ჭეშმარიტ ღმერთზე?

თბილისი. 24 ივნისი, 2009
თინათინ ერაძე

იეღოვას მოწმეების ხსენება დღეს ბევრს ღიმილს ჰგვრის, ზოგს აღიზიანებს, თუმცა არიან ისეთებიც, ვინც მათ მოძღვრებას ეზიარა. მართალია იეღოვას მოწმეთა მშობლურ ამერიკაში დღეს მრავლადაა გავრცელებული ევანგელისტური, ანუ ქადაგების საშუალებით თავის რჯულზე მოქცევის პრინციპზე დაფუძნებული ახალი რელიგიები, საქართველოში დღეს ყველაზე კარგად სწორედ ე.წ. იეღოველებს იცნობენ.

.

ქრისტიანული რელიგიის ეს განშტოება დაარსდა XIX საუკუნის მიწურულს ,,სიონის საგუშაგო კოშკის ტრაქტატის“ სახელით. ახლადწარმოქმნილ საზოგადოებას სათავეში ედგა ბიბლიის მკვლევარი ჩარლზ რასელი, რომელმაც მიმდევრებს წმინდა წერილის ახლებური ინტერპრეტაცია შესთავაზა.

.
იმ პერიოდში, ისევე როგორც ყოველი ასწლეულის დასასრულს, მრავალი მორწმუნე ელოდა სამყაროს დასასრულს. იეღოვას მოწმეებს ახლაც წამთ, რომ არსებული მსოფლიო წესრიგი სადაცაა ჩამოიშლება და არმაგედონის შემდეგ მხოლოდ რჩეულთ ეღირსებათ ცხონება ახალ სამყაროში, სადაც იესო ქრისტე იმეფებს.

.

იეღოველებს მიაჩნიათ, რომ მართლმადიდებლობა, ისევე როგორც ყველა სხვა სარწმუნოება, ეშმაკის მოგონილია, თუმცა შერეულ ქორწინებას არ ეწინააღმდეგებიან. საგუშაგო კოშკის საზოგადოება თავისუფალ აზროვნებას თრგუნავს და მოიხსენიებს როგორც მავნე ინფექციას.

.

მათი სწავლება კრძალავს სისხლის გადასხმას, რაც არაერთი მიმდევრის სიკვდილის მიზეზი გახდა და სამედიცინო საზაგადოების კრიტიკაც გამოიწვია. იეღოველთა დოქტრინები ასევე კრძალავს სისხლისშემცველი პროდუქტებისა თუ მედიკამენტების მოხმარებას. გულის გადანერგვაზე ხომ საუბარიც ზედმეტია – ,,ჭეშმარიტი“ ღმერთის მიმდევრებს ეს პროცედურა კანიბალიზმად მიაჩნიათ.
.

თავად სიტყვა იეღოვას ეტიმოლოგია ძველი აღთმქიდან იღებს სათავეს, სადაც ღმერთი ამ სახელით არის მოხსენიებული. თუ სადმე იეღოვას მოწმეს გადააწყდით, ის არ დაგზარდებათ და მოგახსენებთ, რომ სწორედ იეღოვა არის საწყისი ყოვლისა და თავად ჭეშმარიტება.
.

იეღოვას მოწმეების ცხვორებისეული მიზანი მათი რელიგიის გავრცელებაა. ქადაგება ტრადიციული ევანგელისტური ხერხებით ხორციელდება, თუმცა იეღოველები თავისი ძლიერი მარკეტინგული მანქანით არიან ცნობილნი. სისტემა ე.წ. ფინანსურ პირამიდას წააგავს. ყოველი ახალმოციქული თავად იწყებს კარდაკარ სიარულს და საფირმო ღიმილით გაკაშკაშებული სახით აუწყებს საზაგადოებას არმაგედონის მოახლოების შესახებ.
.
,,გადარჩენილთა“ ნეტარი სახეებით აჭრელებული ჟურნალი ,,საგუშაგო კოშკი“ კი მარკეტინგის ერთ–ერთი ძირითადი საშუალებაა. ყოველწლიურად გამოიყოფა მილიონობით დოლარი ევანგელისტური საქმიოანობის დასაფინანსებლად. მიმდევართა რიცხვი მატულობს და ახლადმონათლული იეღოველები თავიანთ უფროსს თანამიმდევრებთან ერთად დღე–დღეზე მოელიან სამყაროს აღსასრულს.

თბილისური ნაგავი

მზისა და ვარდების ქალაქი გაკრიალებული და მოწესრიგებული ქუჩებით ნამდივალდ ვერ დაიკვეხნის. თაკო მერაბიშვილი დედაქალის დანაგვიანების ძირითად წყაროს – ქალაქის რიგით მაცხოვრებლებს გაესაუბრა და დაასკვნა, რომ მთავარი პრობლემა უნდა ვეძიოთ მოქალაქეთა მენტალიტეტში. იხილეთ რეპორტაჟი, რომ შეიტყოთ რა კავშირი აქვს სისუფთავეს და იმას, თუ რამდენად კარგ სპორტულ ფორმაშია მოქალაქე.

Stop Russian?

საქართველოში რუსული ენის სწავლება ორ ქვეყანას შორის მიმდნარე გაუცხოების პროცესმა იმსხვერპლა. დღეს რუსულის ცოდნით ცოტა ქართველი ჟურნალისტი თუ დაიკვეხნის. I-მედიას ჟურნალისტი ხატია ერგემლიძე შეეცადა გაერკვია მტრის ენად შერაცხული მაგრამ რეგიონში ჯერ კიდევ ფართოდ გავრცელებული ენის შესწავლის რა შესაძლებლობები აქვთ მომავალ ჟურნალისტებს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. დააწკაპუნე აუდიოს მოსასმენად

ვაჭრობა.com

თამუნა გველესიანი

თბილისი. 10 ივნისი, 2009.

ინტერნეტით ვაჭრობა საქართველოში სწრაფად იკიდებს ფეხს, თუმცა აღებ-მიცემობის ახალ ფორმას ქართველი მომხმარებელი არაერთგვაროვნად აფასებს. ბევრი სტაბილურად იძენს საქონელსა თუ მომსახურებას ონლაინ რეჟიმში, მაგრამ არიან ისეთებიც, ვინც ინტერნეტში ჩასაფრებული ოპორტუნისტი მოვაჭრეების მსხვერპლი ხდება.
.

,,ჩემი სამსახურიდან გამომდინარე ხშირად მიწევს ინტერნეტით ვაჭრობა. ხშირად ვსტუმრობ სუპერმარკეტ "იბისის" საიტს და კაფე "ცოფფეე.გე"-ს საიტს სადაც ლანჩს ვუკვეთავ. აგრეთვე ვყიდულობ პროდუქტებს ჩემი ოჯახისთვის’’- ამბობს "თიბისი ბანკის" თანამშრომელი ანი ანთიძე.
.

უახლოეს წარსულში ბევრი ჩვენთაგანი ვერც კი იფიქრებდა, რომ სახლიდან გაუსვლელად შესაძლებელი იქნებოდა ყოფითი პრობლემების მოგვარება. ახლა შესაძლებელია ინტერნეტის მეშვეობით გადაიხადო კომუნალური გადასახადები, აწარმოო საბანკო გადარიცხვები, დაჯავშნო სასურველი სამოგზაურო ტური და შეიძინო სასურველი პროდუქცია მსოფლიოს ნებისმიერი წერტილიდან.
.

ინტერნეტ მაღაზია პირველად 1992 წელს გამოჩნდა. პირველი ინტერნეტ მაღაზია წიგნების იყო. თავიდან ამ სერვისს მომხმარებლები არ ჰყავდა, რადგან უცხო ხილი იყო. ქალბატონები მაინცადამაინც არ წყალობდნენ ამ სერვისს, რადგან მათ ერჩივნათ გაუთავებლად ევლოთ მაღაზიიდან მაღაზიაში და ეთველიერებინათ ვიტრინები. შემდგომ ვაჭრობის სურვილმა მაინც ჩაითრია ევას შთამომავლებიც.
.

ინტერნეტ მაღაზიებმაც შეცვალეს მიდგომა, მათ გაამრავალფეროვნეს საქონლის ასორტიმენტი, საიტების გაფორმება დაიწყეს. ნელ-ნელა დაიწყო ინტერნეტ მაღაზიების "დიდების ხანა". ახლა მილიონობით ადამიანი მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში იყენებს ინტერნეტ ვაჭრობას, საკუთარი პროდუქციის გასაყიდად თუ სხვა პროდუქციის შესაძენად.
,,ძალიან კმაყოფილი ვარ ამ სერვისის, რადგან მხოლოდ საქონლის არჩევა და თანხის გადარიცხვაა საჭირო და ორ საათში სასურველი პროდუქტი შინ მოაქვთ,” – ამბობს ანთაძე.

“ძალიან გამიმარტივდა ცხოვრება, რადგან დაღლილს აღარ მიწევს მაღაზიაში შესვლა და ვაჭრობა.”

.

ინტერნეტ მაღაზიების მომხმარებელნი არა მხოლოდ ისინი არიან ვინც მთელ დღეს სამსახურში ატარებს, არამედ თინეიჯერებიც.
.

,,მე და ჩემი დაქალები ხშირად ვვაჭრობთ ინტერნეტით. ცნობილი ბრენდების საიტებიდან ვიწერთ ტანისამოსს.”- აღნიშნა თბილისი სახელმწიფო უნივერსიტეტის (თსუ) სტუდენტმა ნინო გოგრიჭიანმა. ,,სახლიდან გაუსვლელად რომ შეიმოსები მოდურად, თან არც თუ ისე ძვირი დაჯდება, ამას რა ჯობს?"

..

სხვადასხვა მაღაზია ცდილობს აამუშავოს საკუთარი ინტერნეტ მაღაზია. ინტერნეტ სივრცეში თითქმის ყველა სახის საქონლის მაღაზიას შეხვდები. ბოლო დროს ინტერნეტ აფთიაქებიც შეიქმნა.

.
,,ინტერნეტში ჩემი ვაჭრობა მხოლოდ აფთიაქში წამლების შეძენით შემოიფარგლება. ძალიან კარგი სერვისია, მით უმეტეს თუ სახლში ავადმყოფი გყავს და სახლიდან ვერ ახერხებ გასვლას,"- აღნიშნა, დიასახლისმა ეკა სამხარაძემ. “წამლის ხარისხი გარანტირებულია, მაგრამ სხვა სახის პროდუქციის შეძენისას, მირჩევნია მეტი დრო დავხარჯო და თავად ავარჩიო საკვები თუ სამოსი.”

.
თუმცა, ზოგიერთი ახალბედა მყიდველი საეჭვო წარმომავლობის ბანერებისა თუ საიტზე ამომხტარი რეკლამის მსხვერპლი ხდება. არც პოპულარული საიტები როგორიცაა www.amozon.com იმსახურებენ ყოველთვის ნდობას. სტუდენტმა მაკა სტეფანიძემ ინტერნეტში დიდი ზარზეიმით გარეკლამებული 150-ლარიანი სარაფანი შეიძინა და მალევე წააწყდა ანალოგიურ სამოსს ბაზრობაზე სულ რაღაც 35 ლარად.
.

ერთ-ერთ ,,ონლაინ შოპერს” მაკრინეს მიაჩნია, რომ ყველაფერი გამართლებაზეა და ინტერნეტით ვაჭრობა, ისევე როგორც ნებისმიერი სიახლე, გარკვეულ რისკს შეიცავს.