გენეტიკურად მოდიფიცირებული გემო

მაკა ჯოხაძე
29 ოქტომბერი, 2009

ქართველ მომხმარებელს არ აქვს საშუალება ნატურალური და გენეტიკურად მოდიფიცირებული საკვები ერთმანეთისგან განასხვავოს, მაშინ როდესაც ამ უკანასკნელით ვაჭრობა ევროპაში მკაცრ კონტროლს ექვემდებარება და მის ავკარგიანობაზე მეცნიერები დღესაც კამათობენ.
.
ქართული სუპერმარკეტების დახლებზე გენეტიკური ინჟინერიის საშუალებით შემუშავებულ პროდუქტს ვერაფრით გამოარჩევთ ჩვეულებრივისგან, აცხადებენ ამ დარგის ექპერტები. არ არსებობს ნიშანდება პროდუქტზე და არც რაიმე შესაბამისი ლაბორატორიული შემოწმება ტარდება.

ზოგიერთ ექსპერტს მიაჩნია, რომ ასეთი საკვები უვნებელია და მომხმარებლის გაფრთხილებას არ საჭიროებს, თუმცა სხვები გენმოდიფიცირებულ პროდუქტების სასტიკი წინაამღდეგია ვინაიდან დღემდე არ არის სრულყოფილად შესწავლილი მათი გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე.

,,მათი დანერგვის დღიდან ძალიან მცირე დროა გასული და არ არის შესწავლილი, თუ რა შედეგები შეიძლება გამოიწვიოს ამან, მხოლოდ პატარა კვლევები არსებობს და ისინიც ადასტურებენ უარყოფით შედეგებს. მიუხედავად ამისა ეს ორგანიზმები დღემდე ინერგება სოფლის მეურნეობაში’’, – ამბობს გიორგი მაღრაძე, რომელიც საქართველოს მწვანეთა მოძრაობის გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების კამპანიის კოორდინატორია.

ბიოტექნელოგიამ ცოცხალი ორგანიზმების გენების მანიპულირებით შეძლო, რომ სასურველი თვისებების მქონე გენები ერთი სახეობიდან მეორე, არამონათესავე სახეობებში გადაეტანათ და ამით ცოცხალი ორგანიზმებისთვის მიენიჭებინათ ის თვისებები, რომლებიც მანამდე არ ჰქონდათ. მაგალითად, გენური ინჟინერიის საშუალებით შესაძლებელია გარკვეული ბაქტერია შევიყვანოთ მცენარეში, რის შედეგადაც მცენარე უფრო ყინვაგამძლე ხდება, ან შესაძლებელია გენების კომბინირება ისე, რომ ქათამს ბუმბული არ გაეზარდოს.

გენმოდიფიცირებული საკვები ფართოდ ოთხმოცდაათიან წლებში დაინერგა კვებით მრეწველობაში, როდესაც მომხმარებლებმა პროტესტი გამოთქვეს შხამ–ქიმიკატებითა და სასუქით გაჯერებული პროდუქტის მიღებაზე.
თუმცა, გენემოდიფიცირებული პროდუქტების გამოჩენა ახალი წინაამღდეგობის მიზეზი გახდა. ამგვარი საკვების მიღებისას დაფიქსირდა ალერგიის შემთხვევები. ვირთხებზე ჩატარებულმა კვლევამ კი ცხადყო, რომ როდესაც მათ კვებავდნენ გენმოდიფირებული სოიათი, მათ შთამომავლობაში იმატა დღენაკლული, სტერილური და მკვდარშობილი ნაშიერების რიცხვმა.

,,როდესაც მსოფლიოში დაიწყო მოძრაობა, რომ აღარ უნდათ სასუქებით და პესტიციდებით გაჯერებული პროდუქტი, ეს ფირმები დადგნენ ძალიან დიდი რისკის წინაშე’’ - ამბობს მაღრაძე. ,,სწორედ ამიტომ შექმნეს ასეთი ორგანიზმები. თითქოს შემოგვთავაზეს გამოსავალი, რომ ეს არის კულტურა რომელსაც არ სჭირდება ქიმიკატები და სასუქები, რომ მასში გაძლიერებულია რაღაც თვისება. კარტოფილი ყინვაგამძლეა, პომიდორი უფრო დიდხანს ინახება დახლზე და ა.შ. თუმცა მას აღმოაჩნდა ფარული მხარეები”.

მაღრაძე ამტიკიცებს, რომ ამგვარი პროდუქტები სულაც არ ამცირებს ქიმიკატების მოხმარების რაოდენობას, პირიქით უფრო დამოკიდებულს ხდის მასზე. ფერმერი ვალდებულია ყოველწლიურად შეიძინოს მწარმოებელი კომპანიისგან სასუქი და გენმოდიფიცირებული მცენარის თესლი, ვინაიდან
გენმოდიფიცირებული პროდუქცია მეორე წელს მოსავალს არ იძლევა.

2009 წელს საქართთველოში ძალაში შევიდა ეგრეთწოდებული კარტახენას ოქმი, რომელიც არეგულირებს გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების ტრანსასაზღვრო გადაადგილებას. ,,კარტახენას ოქმის თანახმად, თუ ვინმეს სურს საქართველოში შემოიტანოს ცოცხალი მოდიფიცირებული ორგანიზმი ვალდებულია აცნობოს ქვეყანას წინასწარ 270 დღით ადრე’’, - განმარტავს გარემოს დაცვის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნების ექსპერტი ანა რუხაძე.

,,შემომტანს აქვს საშუალება ქვეყანას წარუდგინოს რისკის შეფასების დოკუმენტაცია. თუ ქვეყანას აქვს საშუალება, თვითონ შეისწავლის ამ რისკს. ამის შემდეგ იღებს ქვეყანა გადაწყვეტილებას დაუშვას თუ არა“.

თუმცა, ამ ოქმით რეგულირდება ცოცხალი მოდიფიცირებული ორგანიზმები და არა მათგან წარმოებული პროდუქტები. გიორგი მაღრაძე ამობს, რომ “რაც არ კონტროლდება შესაბამისად რთულია იმის თქმა, თუ რა შემოდის ბაზარზე. მხოლოდ ვარაუდები შეიძლება გამოითქვას. მაგ. თუ სიმინდი ან სოია შემოტანილია ა.შ.შ-დან ის ფაქტობრივად შეიცავს გენმოდიფიცირებულ მასალას. ევროპის ქვეყნებში გენმოდიფიცირებული ორგანიზმები მკაცრად რეგულირდება და არსებობს ნიშანდება.”