ქართული ბირჟა - გუშინ და დღეს

თამთა შამათავა

თბილისი. 14 მაისი, 2009.

ლეგენდარული ქართული ,,ბირჟა” ხანგრძლივი ისტორიის მქონე ფენომენია, რომელმაც დროის გამოცდას გაუძლო და სოციალური ურთიერთობის ერთ-ერთ ძირითად ფორმად ჩამოყალიბდა. ბლოგერი თამთა შამათავა უბანში შეკრებილ ბიჭებთან ერთად ჩაიცუცქა, რათა გარეკვია თუ რა ცვლილები განიცადა ქართველური თავშეყრის ამ სახეობამ უკანასკნელი წლების მანძილზე.

23 წლის ირაკლი უბნის “ზედამხედველია”. ბირჟა მისთვის პირველი სახლია. ,, ბავშვობიდან ვაბირჟავებ. აქაა ჩემი სახლიც, კარიც, ოჯახიც, მოკლედ ყველაფერია რა”, - ამბობს ირაკლი.

ბირჟაზე გამოსულს მეგობრებიც უერთდებიან და მიდის მსჯელობა საჭირბოროტო საკითხებზე: ვის აქვს თავანი ჩასატანი, ვინ ვის ,,შეაწერა მაყუთი” და რა არის მიზანშეწონილი ,,სუფთა ქურდულ ამბავში”. ერთი სიტყვით, ქუჩის აკადემიის აღსაზრდელები აქ ცხოვრებისეულ უნარჩვევებს იძენენ.

,,ქუჩაში თვითონ ცხოვრებას ვსწავლობ და პიროვნებად ვყალიბდები,” – ამბობს 18 წლის სანდრო.

ძველი თაობის ,,ბირჟავიკების” მტკიცებით, ბირჟის კულტურამ უკანასკნელ წლებში ზნეობრივი დეგრადაცია განიცადა. ვეტერანი ,,ბირჟავიკები” იმ დროს შეჰნატრიან, როდესაც ბირჟაზე ერთმანეთის გატანა და ქილისადმი პატივისცემა სუფევდა. საუბრის თემატიკაც და სიტყვიერებაც უფრო დახვეწილი ყოფილა და დედა ნაკლებად ფიგურირებდა ,,ბირჟავიკების” ლექსიკაში.

ძველი თბილისელი ბატონი თეიმურაზი იხსენებს, რომ ბირჟას ერთგვარი შინაგანწესიც კი გააჩნდა. ,,მოსისხლე მტერიც რომ ყოფილიყო კაცი, თუ ქალთან ერთად ჩაივლიდა ბირჟაზე, ხმას არ ვიღებდით და ვატარებდით,” – იხსენებს ქალაქის კოლორიტი.

თვითრეგულირების პრინციპები წარსულს ჩაბარდა და ბირჟაზე ერთგვარმა ანარქიამ, ანუ, უფრო შესაბამისი ტერმინოლიგიით რომ ვისაუბროთ, ,,ბესპრედელმა” დაისადგურა, ამბობენ ძველი ყაიდის ბირჟავიკები. ბატონი იური ამბობს, რომ ბოლო დროს ბირჟის ეთნიკური მრავალფეროვნებაც დაკნინდა: ,,ადრე სხვადასხვა ეროვნების ბიჭები ერთ უბანში ერთად ვაბირჟავებდით. დიდი ოჯახივით ვიყავით და ერთმანეთის გვერდში დგომა ვიცოდით.”

ბევრი ადამიანის თვალში, თანამედროვე ბირჟა უსაქმურობასთან ასოცირდება. მართალია ახალგაზრდობის დასაქმების პრობლემა დღეს მწვავედ დგას, მაგრამ ეს არ არის ერთადერთი მიზეზი იმისა, რომ ახალგაზრდების დიდი ნაწილი დროს ბირჟაზე ატარებს.

,,ზოგი ბირჟაზე დგას არა იმიტომ, რომ სამსახური ვერ იშოვა, არამედ თვითდამკვიდრებისთვის ჭირდება, არასრულფასოვნების კომპლექსის დასაფარავად, ზოგს უნდა განსხვავებული იყოს და ,,ძველი ბიჭის” სახელი ერქვას,” – ამბობს ფსიქოლოგი ტატო შავშიშვილი. ,,ბევრი ბირჟაზე დგომით რაღაცას გაურბის და რაღაცის დავიწყებას ცდილობს. ამ ყველაფერში კი ოჯახსა და გარემო პირობებს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს.”

მართალია ბირჟას ბევრი აკრიტიკებს, მაგრამ ის იყო და არის ახალგაზრდული ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი. დღევანდელი ქუჩის კურსდამთავრებულები კი ხვალ ალბათ თავად გაკიცხავენ ახალი თაობას ,,ბირჟავიკებს.”